Kriter > Ekonomi |

Yeni Ekonomik Yaklaşımın Kodları


Önümüzdeki bir buçuk yılda ekonominin önceliği enflasyonu ve cari açığı düşürmektir.

Yeni Ekonomik Yaklaşımın Kodları
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Dolmabahçe'de Yeni Ekonomik Model'i açıkladı. 10 Ağustos 2018

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak 10 Ağustos’ta gerçekleştirdiği geniş katılımlı bir toplantı ile Türkiye’nin yeni ekonomik yaklaşımını açıkladı. Küresel ekonomik sistem, serbest ticaret ve sermaye hareketlerinin öncülüğündeki kontrolsüz küreselleşmeden yeni korumacılığın yükseldiği, ticaret ve kur savaşlarının fitilinin ateşlendiği kontrollü bir küreselleşme evresine doğru bir geçiş yaşıyor. Bununla birlikte Türkiye ekonomik kurum ve politikalarını yeni yönetim sisteminin hedefleri ile uyumlu hale getirmeye çalışıyor. Hem içeride hem de dışarıda bu denli ciddi değişimlerin yaşandığı bir dönemde Türkiye’nin yeni bir ekonomik yaklaşıma ihtiyaç duyduğu ekonominin bütün kesimleri tarafından kabul edilen bir gerçekti.

Burada bütün maddeleriyle derin bir analiz yapmak mümkün olmasa da bu yazıda yeni ekonomik yaklaşımın prensiplerini ve sacayaklarını incelemeye çalışalım. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın prensiplerle ilgili ilk vurgusu piyasalarla iletişim ve güvenin sağlanmasına yönelikti. Son yıllarda piyasalarla iletişim kurma konusunda belli sıkıntılar yaşanıyordu. Kanun değişiklikleri ve yeni politikalar ilgili kurumlar tarafından piyasalara olması gerektiği gibi net olarak aktarılamıyordu.

Piyasalarla sağlıklı bir iletişimin sağlanamaması güven kaybına ve manipülatif haberlerin yayılmasına zemin hazırlıyordu. Yeni yaklaşımın ilk sinyallerini Ağustos’ta ayında yaşadığımız spekülatif hareketlerde gördük. Ekonomi yönetimi kurda ani hareketlerin yaşandığı günlerde son gelişmeler ve alınan tedbirlerle ilgili yaptığı güçlü ve inandırıcı açıklamalarla piyasalara ve vatandaşlara güven verdi. Bu sayede kurun daha makul seviyelere indiğini gördük.

Para politikasının tam bağımsızlığının korunacağı ve maliye politikası ile para politikası arasındaki koordinasyonun sağlanacağı gibi prensiplerle ilgili çok net bir mesajın verilmesi Merkez Bankasına yönelik gereksiz tartışmalara son vermek ve politikaların öngörülebilirliğini sağlamak açısından önemliydi. Kamu bütçesinde ciddi bozulma emareleri olmamasına rağmen hatta Türkiye’nin bu alandaki performansı bütün AB ülkelerinden daha iyi olsa da mali disiplinin, ekonominin en önemli çıpası olmaya devam edeceğine dair algının korunmasına yönelik olarak sıkı maliye politikasından taviz verilmeyeceğine yapılan vurgu makro ekonomik istikrar açısından kritiktir.

Yeni ekonomi yaklaşımında hedefler ve bu hedeflere yönelik uygulanacak politikalar üç farklı döneme ayrılmıştır. Daha önce açıklanan benzer ekonomi programları dönemsel ayrışmalar yapmadan gelecek dört veya beş yıl neler yapılacağına dair genel bilgiler sunardı. Bu sefer hedefler ve politikalar ara dönemlere ayrılarak daha öngörülebilir bir yaklaşım izlenmiştir.

Öncelik Enflasyon ve Cari Açığın Düşürülmesi

Önümüzdeki bir buçuk yılda Türkiye ekonomisinin temel hedefi makro ekonomik istikrarda yaşanan kısmi tahribatın giderilerek ekonomik dengelenmenin sağlanması olacaktır. Bu dönemde ekonominin önceliği enflasyonu ve cari açığı düşürmektir. 2016’da yaşanan terör olayları ve başarısız darbe girişimi gibi trajik olaylar sonrasında ekonomik aktivitenin telafisi zor olacak ölçüde ivme kaybetmemesi için 2017’de ekonomik büyümeyi önceleyen politikaları uygulamak en doğru karar olmuştur. Küresel ekonomi ve Türkiye ekonomisine dair mevcut koşullar dikkate alındığında kamunun önümüzdeki bir buçuk yılda önceliği enflasyon ve cari açığa vermesi ise anlaşılabilir bir durumdur. Bu dönemde ekonominin yüzde 3-4 düzeyinde ılımlı bir büyüme performansı göstermesi beklenmektedir.

Enflasyon ve cari açığın azaltılmasına yönelik olarak bir süredir uygulanmakta olan sıkı para politikalarının yanı sıra sıkı maliye politikalarının da devreye gireceği anlaşılmaktadır. Kamu bazı harcama kalemlerini gözden geçirip gereksiz gördüğü alanlarda tasarrufa giderek bütçe açığının yükselmesine izin vermeyecek.

Küresel likidite koşulları dikkate alınarak kamu borçlanmalarında kaynak çeşitliliği artırılarak hazineye rahatlık kazandırılması planlanmaktadır. Geçtiğimiz haftalarda Çinli finans kuruluşlarıyla kamu kurumlarının yanı sıra özel sektör ve bankalara yönelik anlaşma sağlanan 3,6 milyar dolarlık kredi paketi kaynak çeşitliliğine yönelik atılan adımlardan birisidir. Bununla birlikte, şirketlerin dış finansmana ulaşımını rahatlatmaya yönelik olarak bankaların üzerindeki yükü azaltıp sermaye piyasalarının derinleşmesi için adımlar atılacaktır.

Ekonomik dengelenme sağlandıktan sonra 2020-2021 döneminde ekonomik büyümede istikrarın sağlanması planlanmaktadır. Sürdürülebilir yüksek ekonomik büyüme rakamlarına yeniden ulaşmak için kamunun bu dönemde ekonomiye daha etkin ve stratejik bir şekilde dokunacağı anlaşılıyor. Geçmiş AK Parti hükümetleri dönemlerinde teşvikler meblağ ve çeşitlilik açısından ciddi bir artış yaşasa da sektör ve şirket ayrımı çok fazla gözetilmeden genele verilmiştir. Bu durumun bir yansıması olarak bazı durumlarda verilen teşviklerden beklendiği ölçüde etki elde edilemediği görülmüştür. Teşvikler yeni dönemde genel olarak bütün sektörlere verilmek yerine gelecek vadeden sektörlere yönlendirilecektir. Seçici teşviklerde ağırlık savunma sanayii, otomobil, tıbbi cihazlar ve yenilenebilir enerji ekipmanları gibi yüksek teknolojili ürün gruplarına verilecektir. Ağırlığın yüksek katma değerli ve stratejik olan bu ürün gruplarına verilmesinin yüksek büyüme rakamlarına ulaşılması ve cari açığın düşürülmesine yönelik olarak Türkiye ekonomisine ciddi katkı vermesi beklenmektedir. Bu dönemde vergi sisteminin sadeleştirilmesi gibi yatırım ortamını iyileştirici hamlelerle de yatırımların ve büyümenin önünün açılması hedeflenmektedir.

Ekonomik Büyüme Kapsayıcı Hale Gelecek

Ekonomik büyümenin istikrarlı bir patikaya oturması ile birlikte 2022-2023 arasında daha adaletli paylaşıma yönelik politikalara hız verilecektir. Bu dönemde ekonomik büyüme daha kapsayıcı hale getirilecek; dar gelirli vatandaşların ve orta sınıfın ekonomik pastadan daha fazla pay alması sağlanacaktır. Bu zor hedefe yönelik atılması planlanan en önemli hamle vergi sisteminin daha adil hale getirilmesidir. Türkiye’de vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 67’si KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerden elde edilmektedir. Dolaylı vergiler kişilerin gelir düzeyi arasında bir ayrım yapmadan toplandığı için gelir dağılımını bozucu etkiye sahiptir. Ekonomik paylaşımı daha adil hale getirmek adına bu dönemde dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payının kademeli olarak azaltılması hedeflenmektedir. Kayıt dışı ekonominin azaltılması, vergi adaletinin sağlanması açısından atılacak bir diğer adımdır.

İşsizlik oranının azaltılması ekonomik refahın toplumun daha geniş kitlelerine ulaşması için hedeflenen bir diğer unsurdur. Güçlü büyüme performansı ve kamunun verdiği teşvikler sayesinde işsizlik oranı geçtiğimiz bir buçuk yıl içerisinde yüzde 13’ten yüzde 9,7’ye kadar gerilemiştir. Ancak bu işsizlik oranı da Türkiye gibi kapsayıcı büyümeyi hedefleyen bir ülke açısından kabul edilebilir rakam değildir. İşsizlik oranını 2022-2023 döneminde yüzde 6-7 gibi daha makul seviyelere indirecek emek piyasası ve eğitime yönelik yapısal reformların vakit kaybedilmeden hayata geçirilmesi gerekiyor.

Türkiye, küresel ekonominin ticaret ve kur savaşları ile birlikte önemli dönüşüm geçirdiği bir dönemde zorlu bir sınava başlıyor. Küresel ekonomideki bu yeni dönem ihracat pazarının daralması ve küresel yatırım iştahının azalması gibi riskleri içinde barındırsa da yüksek teknolojili ürünlerde yerlilik oranını artırmak için önemli fırsatlar sunmaktadır. Dünya Ticaret Örgütü’nün kısıtlayıcı kurallarının etrafından daha rahat dolaşılabileceği ve ülkeler arasındaki ticari anlaşmaların daha adil bir düzlemde revize edilebileceği bir fırsat penceresinden bahsediyoruz. Türkiye, yeni korumacı önlemlerin yükselişe geçeceği bu döneme akıllı politikalarla ne kadar hızlı adapte olursa orta gelir tuzağından o kadar erken çıkarak küresel ekonomideki ağırlığını beklentilerin üzerinde bir oranda artırabilir.


Etiketler »  

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için "veri politikamızı" inceleyebilirsiniz. Daha fazlası