Türkiye Yüzyılı’nda, “teknoloji üreten toplum” hedefine ulaşmanın stratejik unsurlarından biri şüphesiz milli teknoloji hamlesinin başarısıdır. Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3 Vakfı) ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yürütücülüğünde, önemli paydaşlarının destekleriyle her yıl düzenlenen dünyanın en büyük havacılık, uzay ve teknoloji festivali TEKNOFEST, milli teknoloji hamlesinin ana sütunlarından birisi haline geliyor.
İlk defa 2018'de gerçekleştirilen TEKNOFEST Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali’nin öncesinde, gençler arasında da TÜBİTAK’ın proje yarışmalarının benzeri bir etkinlik olacağı görüşü yaygındı. Süreç içerisinde; yarışma kategorilerinin güncel başlıklarla genişlemesi, ödül ve malzeme desteklerinin artması, etki alanının ülke sınırlarını aşması, somut çıktılarının çoğalması gibi hususlarla, aslında Milli Teknoloji Hamlesi için aranan kanın bulunduğunu hissettik. TEKNOFEST; teknoloji yarışmaları, hava gösterileri, konserler vd. ile sadece bir etkinlik değildi. Günün sonunda gençlerin teknoloji yarışmalarına ve ziyaretçilerin etkinliklere yoğun ilgisi, toplumdaki “teknolojiyi geliştiren ve üreten ülke” olma farkındalığımızı artırıyor. Yarışan yüz binlerce genç hayallerini gerçekleştirirken, ziyaretçiler onların hayallerine ortak oluyor.
On Binlerden Yüz Binlere…
Bu yıl 6'ncısı düzenlenen TEKNOFEST’in üç büyük ilimizde gerçekleştirilmesi, Cumhuriyetimizin 100. yılının taçlandırılması ve Türkiye Yüzyılı inancının güçlendirilmesi hedefleniyor. Asrın felaketi herkesi derinden sarsıp yaralarken, TEKNOFEST için planlanan takvimin dışına çıkılmasına da neden oldu. Normal şartlarda TEKNOFEST İzmir’in 16-19 Mart 2023 tarihleri arasında İzmir Çiğli Havalimanı’nda düzenlenmesi planlanmıştı ancak sonradan ileri tarihe ertelendi. Takvimin değişmediği TEKNOFEST İstanbul’da etkinlik 27 Nisan-1 Mayıs 2023 tarihleri arasında İstanbul Atatürk Havalimanı’nda gerçekleştirildi. Üçüncü etkinlik TEKNOFEST Ankara’nın ise 30 Ağustos-3 Eylül 2023 tarihleri arasında Ankara Etimesgut Havalimanı’nda düzenlenmesi planlanıyor.
Samsun merkezli olarak 2022’de Karadeniz genelinde gerçekleştirilen TEKNOFEST’te 1 milyon 250 binden fazla ziyaretçi sayısına ulaşılmıştı. Geçtiğimiz yıl yarışmalara 81 il, 107 ülkeden 150 binin üzerinde takım, 600 binin üzerinde katılımcı başvuruda bulunmuştu. Teknoloji yarışmalarına da her yıl yenileri ekleniyor; 2018’de 14, 2019’da 19, 2020’de 21, 2021’de 35 ve 2022’de 40 farklı ana kategoride yarışmalar düzenlemişti. İlk festivale 4 bin 333 takım ile 20 bin civarı yarışmacı başvurmuşken, 2022’de 154 binden fazla takım ile 600 binden fazla yarışmacı başvurdu. Başvuran yarışmacı sayısı, beş yılda neredeyse otuz kat arttı. Gelişen süreçte ilgideki artış, toplumsal farkındalık ve üreten Türkiye ideallerine, TEKNOFEST’in katkısını gösteriyor. Ayrıca TEKNOFEST’e sadece ülkemizden değil aynı zamanda yurt dışından gençler katılıyor. Teknoloji yarışmalarına 100’den fazla ülkeden gençler başvuruda bulunurken, TEKNOFEST’in diğer bir yönüyle uluslararası bir teknoloji markası olduğunu hatırlatıyor.
Türkiye Yüzyılı’nın Teknolojilerine: Roket, Hyperloop, Model Uydu, Çip Yarışmaları…
TEKNOFEST kapsamındaki teknoloji yarışmaları yine ülkemizin önemli kurumlarının paydaşlığında, destekleriyle düzenleniyor. Teknoloji yarışmalarıyla, başlangıçta gençlerde yarının teknolojilerine yönelik ilgi oluşturulması amaçlanmıştı. Bu süreçte temel ve uygulamalı araştırmalara yönelik yatırımlar da yapıldı. Şimdilerde ise TEKNOFEST gençliği, istihdam altında ülkemizin geleceği için çalışıyor. Bunun en önemli örneğini düzenlenen roket yarışmalarıyla görüyoruz. İlk TEKNOFEST’ten beri ROKETSAN’ın desteğiyle çeşitli kategorilerde roket yarışmaları düzenleniyor. Lise düzeyinden lisansüstü düzeyine kadar gençlerin yarıştığı roket yarışmaları ile temelde uzay teknolojileri alanına ilginin artması ve kültür oluşturulması sağlanıyor. Günümüzde TEKNOFEST kapsamında yarışmalar alçak, orta, yüksek irtifa ve zorlu görev olmak üzere dört farklı kategoride düzenleniyor. Bu noktada, dünyada “yüksek irtifa” seviyesinde roket yarışması düzenlenen iki ülkeden birisi Türkiye’dir.
TEKNOFEST teknoloji yarışmalarına her yıl hem dünyada hem de ülkemizde ilk niteliğinde olan kategoriler ekleniyor. Yeni teknoloji yarışmaları ise genellikle ülkemizde mevcutta üzerine çalışılan ve/veya geliştirilenler teknolojiler ile ülkemizin teknolojik ilerleme yol haritasında yer alan başlıklarda tespit ediliyor. Geçtiğimiz yıl Karadeniz’de gerçekleşen TEKNOFEST kapsamında Dikey İnişli Roket kategorisinde teknoloji yarışması ilk kez düzenlenmiş ve heyecan uyandırmıştı. Dünyada da bir ilk niteliğindeki teknoloji yarışması TÜBİTAK SAGE paydaşlığında düzenlemiş ve soğuk itki sistemiyle roketin yere indirilmesi çalışılmıştı. Böylece halihazırda çeşitli sektörlerde kullanılan yüksek basınçlı gazlara yönelik gençlerin ilgi ve deneyim edinmesi sağlanıyor.
TEKNOFEST kapsamında TÜRKSAT desteleriyle düzenlenen Model Uydu Yarışması ile gençlerin ölçekli olarak uzay veya uydu projesine tüm yönleriyle dahil olmasını sağlıyor. Tasarım, üretim ve görev gibi süreçleri deneyimleyen gençler, böylece sadece teoride kalmıyor aynı zamanda pratik ile bilgilerini taçlandırma imkanı elde ediyor. TEKNOFEST’19 teknoloji yarışmalarında birinci olan Grizu-263 Uzay Takımı'nın geliştirdikleri Grizu-263A cep uydusunun SpaceX tarafından uzaya fırlatılması ise somut kazanımlara önemli bir örnek oldu. Kısaca imkan sağlandığında, gençlerimiz öykülerini uzaya taşıyabiliyor. Bu yıl eklenen Hyperloop Geliştirme Yarışması ile yeni nesil ulaşım teknolojisi olarak nitelendirilen hyperloop sistemine yönelik gençlerde farkındalık ve alaka oluşturuluyor. Yine bu yıl eklenen Çip Tasarım Yarışması ile gençlerin ana sistemlerdeki ilgisinin ve alakasının daha alt sistemlere, mikro elektronik düzeydeki teknolojilere derinleştirilmesi sağlanıyor. Dünya, çip krizinin küresel etkisi altındayken, yarışma kategorilerine çip tasarımının eklenmesi, TEKNOFEST’in güncelliğini gösteriyor. Ülkemizde çip tasarımı ve üretimi konusunda kurumların çalışmaları devam ederken, teknoloji yarışmaları ile gençlerin ilgisinin artırılması ve teşvik edilmesi ise umut veriyor.
Haberleşmeden Gözlem Uydusuna ve Sonda Roketine: 2023 Hedefleri
Gözünü uzaydan ayırmayan Türkiye’nin 2023’te önemli eşikleri aşması hedefleniyor. 2023’ün ikinci yarısında milli haberleşme uydumuz Türksat 6A yörüngedeki yerini alacak. Ayrıca yıl içerisinde ilk sonda roketimiz uzaya fırlatılacak ve fırlatma sistemleri noktasında da bir eşik aşılacak. Geçmişte ülkemiz Türksat 5B/A haberleşme ve GÖKTÜRK 1/2 gibi keşif uydularını yörüngelerine göndermiş, çeşitli sonda roketi testlerini başarıyla gerçekleştirmişti. Bu yıl için konulan hedeflere ulaşılacağına da inancımız tam. Yine yakınlarda bir uydumuz daha uzayda yerini aldı: İMECE. Nisan 2023’te yörüngesiyle buluşan Türkiye'nin metre altı çözünürlüğe sahip ilk gözlem uydusu İMECE’den ilk sinyal de alındı. GÖKTÜRK 2 keşif uydusunun yörüngesine oturmasından yaklaşık bir yıl sonra yani 2013’te İMECE’ye yönelik ilk adım atılmıştı. Bugün yörüngesine oturan İMECE uydusunun ise ulusal güvenlik konularının yanı sıra bilimsel çalışmalarda, afet risk planlaması ve yönetimi gibi çeşitli alanlarda ülkemize önemli kazanımlar sağlaması bekleniyor. Tüm bu birikimlerin üstüne koyularak, Türkiye Yüzyılı’nda da çeşitli uzay projeleri başarıyla hayata geçirilip, ülkemize yeni yetenekler kazandırılacaktır.
Türkiye’nin uzun yıllardır hayata geçirdiği her uzay projesi, çeşitli kazanımları beraberinde getiriyor. Bilgi birikimi, altyapı, insan kaynağı gibi unsurlar, süreç içerisinde yeni başarılı projelere ve nihayetinde ise ihracata dönüşüyor. Bugün Arjantin’e haberleşme uydusu ve Pakistan’a elektro-optik sistem ihracatları yapılabiliyorsa, bunun temelinde geçmişte yapılan yatırımlar ve insan kaynağı bulunuyor. Türkiye’nin uzay serüveninde, her zaman hep daha fazla yetişmiş insan kaynağına ihtiyacı olacak. Yetişmiş nitelikli ve teknik insan kaynağı olduğu sürece Türk uzay sanayiinde de projelerin sayıları artmaya devam edecek. Roket sistemlerinden uydu sistemlerine ve hatta daha alt sistemlere kadar çeşitli teknoloji yarışmaları ile gençler bu alanlarla tanışıyor, çalışmalar yapıyor ve nihayetinde nitelikli insan kaynağı olarak sektöre güç katıyor. TEKNOFEST roket yarışmalarında yer alan çok sayıda öğrenci hem ROKETSAN hem de TÜBİTAK SAGE’de staj yapma imkanı buldu. Günümüzde ise güzide bu iki kurumumuzda roket yarışmalarına katılan, gelecek vaat eden onlarca genç istihdam edilmiş durumda. TEKNOFEST’te yarışan gençler, tecrübelerini ve teknik bilgilerini arttırarak sektörde yer buluyor ve ülkemizi milli teknoloji hamlesi ile birlikte uzaya taşıyor.
Kısaca; ülkemizin uzay idealleri doğrultusunda önemli bir konuma sahip olan teknolojilere ve sistemlere genç beyinlerin ilgisi ülkemiz adına umut verici. Her yeni eklenen teknoloji yarışması ile insanımıza da “bugünü görüyoruz ancak gözümüzü gelecekten ayırmıyoruz” mesajını veriyoruz. TEKNOFEST kapsamının uzay teknolojilerinden yeni nesil ulaşıma ve çok önemli mikro elektroniklere kadar çeşitli teknoloji yarışmaları ile genişlemesi de sektör adına heyecan verici. Küresel bir markamız olarak TEKNOFEST, milli teknoloji hamlesi yolunda Türkiye’nin tüketen değil, dünyada teknoloji adına ilklerin de hayata geçirildiği üreten bir ülke olmasını perçinliyor.
