CumhurbaÅŸkanlığı hükümet sistemine geçilmesinin ardından Türkiye’de yeni bir siyasal alan oluÅŸuyor. Bu yeni siyasal alanda artık partiler seçimlere ittifak yaparak giriyor. 24 Haziran seçimlerinde ilk kez partiler yasal bir çerçevede ittifak oluÅŸturmuÅŸ ve bir protokole baÄŸlı olarak seçimlere gitmiÅŸti. 31 Mart yerel seçimleri için yasal bir çerçeve olmasa da partiler kendi aralarında kurdukları ittifakları daha da derinleÅŸtirdi. Partiler sadece belediye baÅŸkanlığı üzerinde ortak aday deÄŸil aynı zamanda belediye meclis adaylıkları için de ortak liste çıkardı. Bu açıdan bakıldığında 31 Mart seçimlerinin sonuçlarına iliÅŸkin olarak hangi partinin ne kadar oy aldığı ilk defa net olarak bilinemeyecek.
Yeni siyasal alanın ittifaklar üzerinden ÅŸekillenmesi iktidar ve muhalefet açısından yeni avantaj ve dezavantajlar ortaya çıkarmıştır. On yedi yıldır iktidarda olan AK Parti hakim parti konumunu ve iktidarını Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ile ittifak yaparak sürdürüyor. AK Parti 24 Haziran seçimlerinde Mecliste yasama çoÄŸunluÄŸunu kaybetse de ittifak sayesinde yasama desteÄŸinde herhangi bir sorun yaÅŸamıyor. Yeni siyasal sistemin kurumsallaÅŸmasına yönelik adımlar aksamadan atılabiliyor. Yürütmede, yönetimde istikrarı etkileyecek olumsuz bir durum ortaya çıkmıyor. AK Parti ve MHP’nin Türkiye’nin bekasına yönelik ortak kaygılarıyla ÅŸekillenen Cumhur Ä°ttifakı birlikteliÄŸi seçimlerde iÅŸ birliÄŸini ayrıca kolaylaÅŸtırıyor.
AK Parti’nin MHP ile ittifak yapması aynı zamanda muhalefetin tek bir blok halinde iktidar karşısında konumlanmasını engelledi. Böylece iktidar bloku daha geniÅŸ bir tabana yayılan seçmen eÄŸilimlerini uzlaÅŸtırmayı baÅŸardı. Konsolide olmuÅŸ muhalefete karşı iktidar mücadelesinde elini rahatlattı.
CHP’nin başını çektiÄŸi muhalefet kanadı ise on yedi yıllık bir dönemde on dört kez seçim kaybettiÄŸi AK Parti karşısında bir araya gelme fırsatını yakaladı. AK Parti ve ErdoÄŸan karşıtlığı üzerinden ideolojik konumlanma ve dünya görüÅŸü olarak birbirinden farklı partileri bir araya getiren güç birlikleri oluÅŸturuldu. Muhalefetin ittifak stratejisinin kazanmaya deÄŸil kaybettirmeye odaklanması, kendi tabanlarında taktiksel ve stratejik birlikteliÄŸi kolaylaÅŸtırdı.
Muhalefetin Yeni Taktikleri
Yeni siyasal sistemin ve ittifakların bir gereÄŸi olarak Türkiye iki partili bir sisteme doÄŸru gitmese bile iki bloklu bir yapıya doÄŸru evriliyor. Åžu an için bu blokun bir tarafının taşıyıcılığını AK Parti üstlenmiÅŸ durumda, karşısındaki blokun taşıyıcılığını da CHP yapmaya çalışıyor. Türkiye siyasetinde geleneksel olarak seçmenin ideolojik konumlanmasına bakıldığında yüzde 70 saÄŸ ve yüzde 30’luk bir sol seçmen bloku bulunmaktadır. Partiler arasında ittifak blokları saÄŸ ve sol arasında oluÅŸtuÄŸunda sol siyasetin yeni seçim sisteminde iktidar olması zordur.
CHP yönetimi bu yeni siyasi alanın ÅŸekillendirilmesinde –kendisini siyasetin merkezinden uzaklaÅŸtırma pahasına– siyasetin genetiÄŸiyle oynuyor. CHP içinden tepkilere ve partiden istifalara raÄŸmen bu çabalarından vazgeçmiyor. Sırf AK Parti’nin hakim parti konumunu kaybetmesini saÄŸlamak için küçük partileri ve onların genel baÅŸkanlarını aktörleÅŸtirmeye çalışıyor. Bu yolda kendi seçmen kitlesinin bir bölümünün yeni partilere yönelmesini ve kendi oy oranlarının bir miktar düÅŸmesini bile sorun etmiyor. Böyle bir çabayla AK Parti tabanının bir kısmının söz konusu partilere yöneleceÄŸini varsayıyor.
Muhalefet ancak bu taktiklerle uzun dönemli olarak AK Parti’ye karşı sonuç alabileceÄŸini düÅŸünüyor. Kendisinin kazanması ihtimalinden daha çok AK Parti’nin azar azar oy kaybetmesiyle yeni bir iktidar alternatifinin ortaya çıkabileceÄŸini öngörüyor. 31 Mart seçimleri için tüm muhalefet partileri AK Parti’nin oy oranını anlamlı bir ÅŸekilde düÅŸürmek için bir kampanya yürütüyor. CHP’nin taşıyıcılığını üstlendiÄŸi muhalefetin seçim kampanyası iki temel stratejiye dayanıyor: Birincisi muhalefetin tabanını sandığa götürmek ve taktiksel oy verme davranışlarıyla mümkün olduÄŸunca iktidar karşıtı seçmeni konsolide etmek. Ä°kincisi de on yedi yıllık AK Parti iktidarının farklı uygulamalarından memnuniyetsizlik duyan, iktidarı bazı konularda eleÅŸtiren ya da beÄŸenmediÄŸi bir icraatından dolayı iktidarı cezalandırmayı düÅŸünen ama sandık önüne geldiÄŸinde yine AK Parti’ye oy veren memnuniyetsiz seçmen kitlelerinin kopuÅŸunu saÄŸlamak.
Bu iki amaç etrafında günlük tartışmaları manipüle ederek, karşıtlık ve kutuplaÅŸma siyasetine abanarak, yukarıda özetlediÄŸim stratejileri deneyerek, kendine yakın siyasi ve toplumsal seçkinlerini bir muhalefet aygıtı olarak kullanarak seçim gündemini yönetmeye çalışıyor.
AK Parti’de Yenilenme
AK Parti on yedi yılda ÅŸimdiye kadar on dört seçimi kazandı. 31 Mart seçimleriyle birlikte sadece son dört yılda sekiz kez seçim yapılmış olacak. Son dört yılda yapılan seçimleri ortalamaya vurursak her bir seçim altı aylık süreye tekabül eder. AK Parti 7 Haziran 2015 ve 24 Haziran 2018 genel seçimlerinde yasama çoÄŸunluÄŸunu kaybeden bir sonuç elde etse de bu sonuçların iktidarını olumsuz etkilemesine izin vermedi. Ä°lkinde erken seçime giderek, ikincisinde de seçim sonrasında MHP ile ittifakını sürdürerek bir çıkış yolu buldu.
Türkiye’de tek başına iktidarı mümkün kılacak ÅŸekilde seçimleri kazanmak zordur. Yeni siyasal sistem ve ittifaklarla birlikte seçimleri kazanmak giderek daha da zorlaÅŸtı. On yedi yıllık iktidar için bu zorluk çetin sınamaları da beraberinde getiriyor. AK Parti döneminde orta sınıflar güçlendi ve toplumun tüm kesimlerinin refahı arttı. Buna baÄŸlı olarak seçmen eÄŸilimleri de dönüÅŸtü. Seçmenin siyasetten ve iktidardan beklentisi farklı alanlara kaydı. Altyapı ve üstyapı baÅŸta olmak üzere ülkenin kalkınmasının artmasıyla seçmen bu alanların dışında kendisi açısından önemli gördüÄŸü bireysel beklentilere yöneldi.
Ayrıca seçmenin siyasete yaklaşımı da deÄŸiÅŸti. Siyasetin yenilenmesine dair beklentileri arttı. Siyasetçilerin siyaset tarzı daha yakından takibe alındı. Sadece siyasete üst düzey katılım gösterenlerin deÄŸil teÅŸkilatlarda görev alanlardan tutun siyasetçilerin çevresinde bulunan kiÅŸilere kadar geniÅŸ bir kadro seçmen tarafından dikkatle izlendi. Ayrıca seçmen açısından bir siyasetçinin yatırımcı olması ya da kendi iÅŸini iyi yapması yeterli olarak görülmedi. Buna ek olarak siyasetçinin mütevazi olması, halkın içinde yaÅŸaması, dertleriyle ilgilenmesi ve mutluluklarını paylaÅŸmasını da seçmen siyasetçiden bekledi.
AK Parti bugüne kadar farklı grup çıkarlarını uzlaÅŸtırarak muhalefetten daha iyi politikaları toplumun önüne koydu. Ayrıca baÅŸarılı sosyal ve ekonomik politikaları sürekli hale getirdi. Ä°laveten toplumun dezavantajlı kesimleri için kamu kaynaklarını bu alana yönlendirdi. Sosyal politikalar farklı alanlara geniÅŸletildi.
AK Parti ayrıca toplumsal ve siyasal alanda yaÅŸanan dönüÅŸüme göre kendi siyasetini güncelledi. Bunun ötesinde kendi seçmen kitlelerini de deÄŸiÅŸime hazırladı. AK Parti ayrıca kadrolarının büyük kısmını her seçim döneminde ve parti kongrelerden sonra yeniledi. Bugün için AK Parti’nin yönetim kadroları, milletvekili profili, kabine ve belediye baÅŸkanı adaylarına bakıldığında neredeyse ilk kurulduÄŸu dönemlerdeki isimlerin büyük kısmının deÄŸiÅŸtiÄŸini görmek mümkündür. Yani kendi iç elitleri ve siyasi seçkinlerinin dönüÅŸümünü saÄŸlayabildi. Karizmatik liderliÄŸin etkisiyle, deÄŸiÅŸimi parti içi mikro iktidar kavgalarına mahal vermeden ve hizipler arası çekiÅŸmeye dönüÅŸtürmeden gerçekleÅŸtirdi.
AK Parti’nin 31 Mart seçimlerinden de baÅŸarılı çıkabilmesi için taban eÄŸilimlerine yönelik hassasiyetini devam ettirmesi gerekmektedir. AK Parti bugün için hala muhalefetten daha iyi alternatif politikaları geliÅŸtirebilmektedir. Hizmet ve icraat siyasetinde büyük projelere imza atabilmektedir. Altyapı ve üstyapı yatırımlarıyla ilgili vizyonu da muhalefetin vaatlerinden çok daha ileridir. Ama tüm bunlara raÄŸmen geçmiÅŸte AK Parti’ye oy vermiÅŸ seçmenin bir kısmı farklı nedenlerle eleÅŸtirilerini yükseltmektedir. AK Parti on yedi yıllık iktidar pratiklerinin farklı uygulamalarından memnuniyetsizlik duyan, iktidarı bazı konularda eleÅŸtiren ya da beÄŸenmediÄŸi bir icraatından dolayı iktidarı cezalandırmayı düÅŸünen ama geçmiÅŸte en az bir kez AK Parti’ye oy vermiÅŸ seçmenleri ikna etmek için çaba harcaması gerekmektedir. 31 Mart seçimleri için bu seçmen kitlelerini ikna ettiÄŸinde seçimleri kazanmış olacaktır. Çünkü ÅŸu ana kadar zaten farklı seçimlerde yüzde 50’ye ulaÅŸmıştır.
