Son günlerin en çok konuşulan konularından biri hiç kuşkusuz kripto paralar. Merkeziyetsiz finans olarak da adlandırılan bu paraların en önemli özellikleri, hükümetler ve merkez bankaları tarafından basılmıyor olması, yani arkalarında bir devlet desteği ve güvencesinin olmamasıdır. Söz konusu paraları, terör örgütlerinin fon oluşturma ve fon transferleri yoluyla faaliyetlerini finanse etmede kullanmaya başlamaları, uluslararası kuruluşların ve ülkelerin terörle mücadele eylemlerine yeni zorluklar çıkardığı aşikar. Terör örgütleri tarafından finansman için kripto para kullanımı hala başlangıç aşamasında olduğundan ilgili karşı önlemler de halen keşif aşamasında ve bu konuda ampirik araştırmalar da nispeten az. Terörün finansmanı ile mücadelede bir referans sağlamak için kripto para biriminin terör finansmanındaki özellikleri, gelişme durumu ve gelecekteki potansiyel geliştirme kabiliyetinin netleştirilmesi bu noktada büyük önem arz ediyor.
Kripto Paralar Terör Örgütlerinin Gizliliğini Artırıyor
Kripto paralar ilk olarak Selefi eğilimli silahlı bir grup olan Mücahit Şura Meclisi’nin yürüttüğü bir sosyal medya para toplama kampanyasında Bitcoin ile para toplanması sırasında kullanıldı. Günümüzde ise kripto paraların DEAŞ ve El Kaide gibi birçok terör örgütü tarafından sıklıkla kullanıldığı biliniyor. 2015’te ABD Hazine Bakanlığı tarafından yayımlanan “Terörün Finansmanı Risk Değerlendirme Raporu”nda da kripto paraların mali işlemler yürütmek için çekiciliğine vurgu yapılmış ve terör örgütlerinin bu yeni ödeme sistemlerini ABD’de toplanan fonları terörist gruplara ve onların ABD dışındaki destekçilerine transfer etmek için kullanması olasılığına dikkat çekilmişti. Kripto para birimlerinin terör örgütleri tarafından kullanılması, terörizmin 21. yüzyıl içerisindeki hızlı, dinamik ve gelişen yapısının önemli bir göstergesidir. Son yıllarda ülkemizde de FETÖ terör örgütünün kripto paraları fazlaca kullandığı biliniyor. Daha önceleri ağırlıklı olarak borsa, foreks ve altın piyasasında etkin olan örgütün, 2016 sonrasında kripto para piyasasına yöneldiği ve bu piyasada 50 milyar doların üzerinde işlem hacmi olduğu dillendiriliyor.
Terör Örgütleri Neden Kripto Para Kullanıyor?
Kripto paraların terör örgütleri tarafından sıklıkla tercih edilmesinin en önemli nedenleri; bu paralara küresel bazda internetin olduğu her yerden kolaylıkla erişilebilmesi, düşük işlem maliyetleri, yüksek işlem hızı, çevrimiçi olarak saklanabilmeleri ve daha da önemlisi kullanımı sırasında kullanıcı kimliğini açığa çıkaracak verilerin bazı sanal para birimleri itibariyle ileri derece şifreleme yöntemleri sayesinde sağladıkları yüksek gizliliktir. Ayrıca kripto paraların bir yerden bir yere transferi için banka vb. gibi finansal aracı kurumlara ihtiyaç duyulmaması, örgütlerin gizliliği ve güvenliğini artıran bir diğer önemli unsurdur. Yine kripto paraların merkezi olmayan yapıları ve arkasında düzenleyici bir kurumun olmaması, özellikle güvenlik kurumlarının ve istihbarat örgütlerinin kripto paraları takip etmesini zorlaştırırken, terörist grupların hesap güvenliklerini ve gizliliklerini artıran bir diğer faktördür.
MASAK “Kripto Varlık Rehberi” ile FETÖ’nün Kripto Piyasasıyla Olan İlişkisini Kesmeyi Planlıyor
1 Mayıs 2021 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan yeni bir yönetmeliğe göre, Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) terör örgütlerinin kripto paralar üzerinden finansmanını önlemek adına önemli bir adım attı. Bu yönetmelikle MASAK; tıpkı bankalar, sigorta şirketleri, varlık yönetim şirketleri, Milli Piyango İdaresi, spor kulüpleri ve noterler gibi kripto varlık hizmet sağlayıcılarını da kara para ve terörün finansmanı konusunda oluşturulan fonun takibi konusunda yükümlü kuruluşlar arasına aldı ve bu kuruluşların uyması gereken kuralları belirledi. Söz konusu düzenlemeyle özellikle FETÖ’nün ve diğer terör örgütlerinin kripto varlık piyasasındaki finans kaynağının kesilmesi hedefleniyor.
Kripto Paralar İstihbarat Örgütleri İçin Avantaj mı Dezavantaj mı?
11 Eylül olaylarından sonra terörün finansmanıyla mücadele, finansal istihbaratın en önemli alanlarından biri haline geldi. Özellikle son yıllarda kripto paraların teröristlerce kullanımı, çeşitli nedenlerden dolayı istihbaratta da türlü zorlukları gündeme getirirken, istihbarat örgütlerinin de vazgeçilmezlerinden biri haline gelmeye başladı. Öyle ki, geçtiğimiz günlerde Wall Street Journal’da yayınlanan bir haberde, CIA direktörü William Burns kurumun kripto para ile ilgili birkaç proje yönettiğini bile doğruladı. Kripto para projelerini başlatanın bir önceki direktör David Cohen olduğunu söyleyen Burns, kripto paraların kurumun önemli bir önceliği olduğunu, bundan sonraki temel hedeflerinin CIA’in istihbarat analistlerinden oluşan ekibine kripto uzmanları eklemek olduğunu da dile getirdi.
Trump’ın kazandığı 2016 ABD seçimlerini Rusya’nın manipüle ettiği haberi oldukça yankı uyandırmıştı. Edinilen bilgilere göre Rusya Genelkurmayına bağlı bir askeri istihbarat teşkilatı olan GRU’da çalışan 15 istihbaratçı, kripto para piyasasında Bitcoin madenciliği yaparak ABD seçimlerinin manipülasyonu için gerekli olan finansmanı sağlamışlardı.
7 Ekim 2021’de Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) casusluk amacıyla faaliyet gösterdiği tespit edilen ve üç kişilik hücrelerde örgütlenen 15 kişilik İsrail İstihbarat Örgütü Mossad’ın ödeme ağını imha ettiği sırada, örgütün gizlilik ve yakalanmama adına ağırlıklı olarak Bitcoin kullandığı tespit edilmişti.
Bu örnekler de bize gösteriyor ki istihbarat örgütlerinde kripto para dönemi çoktan başlamış durumda. Peki, kripto para kullanımının istihbarat örgütlerine ne gibi faydaları olabilir? İlk olarak kripto paralar, dayandığı blockchain teknolojisinden dolayı parayı hem üreten hem de aktarılana büyük bir gizlilik sağlıyor. Bu gizlilik, istihbarat örgütlerine bir yandan kim olduklarının bilinmemesi anlamında fayda sağlarken bir yandan da teröristlerin izini sürme konusunda önemli zorluklar çıkarıyor. Yine istihbarat örgütlerinin sahip oldukları donanımlı ve zeki uzmanlar sayesinde, kripto para madenciliği yaparak para kazanabilmeleri ve kazandıkları bu paralarla da yapacakları operasyonları finanse etmeleri daha kolay hale gelebiliyor.
Eskiden istihbarat örgütleri, başka ülkelerde yapacakları operasyonları finanse etmek için büyük miktardaki paraları gemilerin ve tırların gizli bölmeleri gibi geleneksel yöntemlerle, operasyon yapacakları ülkelere sokmak zorunda kalıyorlardı. Operasyonların finansmanı için para aktarma sürecinde yaşanan başarısızlıklardan dolayı, bu yöntemlerin hepsi istihbarat kurumları için başlı başına bir risk demekti. Sırf bu nedenle bile birçok operasyon daha başlamadan bitmek zorunda kalmıştı. Oysa kripto paraların sağladığı gizlilik, düşük işlem maliyeti ve 7/24 yüksek hızda mekansız para transferi, söz konusu bu olumsuzlukları şimdilik ortadan kaldırmışa benziyor. Ayrıca kripto paraların transferinin, bankacılık sistemi dışında yapılabilmesi istihbarat kurumlarına hem bankaların çok sıkı denetlendiği ülkeler için gizlilik anlamında büyük avantaj sağlarken hem de bankacılık sisteminin neredeyse hiç olmadığı ülkelerde parayı gerekli kişilere kolaylıkla aktarmalarına olanak tanıyor. Ama unutulmamalıdır ki kripto paralar aynı kolaylığı terör örgütlerine de sağlıyor. İşte bu yüzden kripto paralar istihbarat örgütleri için bir yandan büyük bir avantaj iken bir yandan da büyük bir zorluğun ta kendisi haline geliyor.
Kripto Paralar Aynı Zamanda Bir Milli Güvenlik Meselesidir
Terörün finansmanı sorunlarının yanı sıra kripto para birimlerinin genişlemesi, gelişmekte olan ülkelerin istihbarat örgütleri için başka bir tehdit daha oluşturuyor. Gelişmiş ülkelerin istihbarat teşkilatlarıyla rekabet edebilmek ve mali tehditlere daha etkin şekilde karşı koyabilmek için gelişmekte olan ülkelerin istihbarat örgütlerinin teknolojik altyapıya yatırım yapması ve finansal ve bilgi teknolojileri konusunda uzman odaklı personel istihdam etmesi gerekiyor. Haliyle gelişmekte olan ülkelerde gerekli fon ve personel eksikliği göz önüne alındığında, gelişmiş ülke istihbarat örgütleri tarafından yapılan bu meydan okuma, muhtemelen gelişmekte olan ülke istihbarat örgütlerinin istihbarat davranışlarını etkilemeye devam edecektir.
Özetle bir ülkenin gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun, tüm devlet istihbarat örgütleri kripto para birimlerinin yaygınlaşması ve terörün finansmanında kullanılması ile ilgilenmek zorundalar. Çünkü kripto paralar, artık ülkelerin milli güvenlik konularını ilgilendiren temel bir mesele haline gelmiş durumda. Ülkelerin istihbarat kurumları, bu konuyla yeterince ilgilenmezlerse, başka ülkelerin istihbarat örgütlerinin kripto paralarla kolayca finanse ettikleri operasyonlarına açık hale gelebilme riski söz konusu. Haliyle istihbarat örgütlerinin kripto paralarla ilgilenmesi, en azından diğer ülkelerin istihbaratlarına karşı koyma adımı olarak görülmeli. Bunu yeterince yapabilmek için de istihbarat örgütlerinin kendilerini, stratejilerini ve işe alım politikalarını dönüştürmeleri elzem bir nokta olarak duruyor.