Enerji piyasalarında son iki yıldır devam eden dalgalanmalar, 2022’nin genelinde de kendisini hissettirdi. Arz-talep dengesizliğinin oluşturduğu piyasa belirsizliğine, tüm dünyayı stratejik düzeyde etkileyen Rusya-Ukrayna Savaşı yeni bir boyut getirdi. Rusya ve Ukrayna’nın gıda ve enerji tedarikindeki rolü dikkate alındığında, savaşla birlikte dünyadaki aktörler için yönetilmesi zor riskleri barındıran yeni bir kriz ortaya çıkmış oldu. Özellikle doğal gazda Rusya’ya bağımlı olan Avrupa, ihtiyaç duyduğu enerji girdisinin temininde, prensipte vazgeçmiş olduğunu ifade ettiği ve çevresel faktörlerle uzaklaştığı konvansiyonel kaynaklara tekrar yöneldi. Spot LNG tedarikiyle yer altı depolarını doldurmaya ve yaptırımlar çerçevesinde temin etmekten vazgeçtiği Rus gazına alternatifler oluşturabilmek için çare aramaya başladı ve yaşanan bu gelişmeler neticesinde dünya genelinde enerji ticaret rotaları değişmeye başladı.
2022 Belirsizliklerin Etkisinde Kaldı
2022’de enerji fiyatlarındaki yüksek artış, tüm dünya için enflasyonist bir baskı oluştururken, yükselen enerji fiyatlarına karşı hükümetler, serbest piyasa işleyişinin dışına çıkacak şekilde farklı sübvansiyonlar ve destek paketleri açıkladılar. Ekonomik belirsizliklerin ve enflasyon baskısının sonucunda tüm dünyada genel bir ekonomik yavaşlama izlendi. Özellikle Asya-Pasifik bölgesinde enerji talebi düşüş eğilimi gösterdi. Böylelikle Avrupa, spot LNG’ye erişim konusunda daha rahat hareket etme imkanı buldu.
Ham petrolün fiyatı da yukarıda özetlenen belirsizliklerle, 2022 içinde 120 USD/varil seviyelerinden işlem gördü ve dalgalanmalarla yıl içinde kendini 90-100 USD/varil seviyesinde dengeledi. Fiyattaki volatiliteyi daha iyi anlayabilmek için 2020’de ortalama 40 USD/varil olan ham petrolün fiyatının 2021’de 75-80 USD/Varil ve 2022’de ortalama 95 USD/Varil olarak gerçekleştiğini hatırlatmak gerekir.
Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığımız da tüm dünyada etkili olan ve ülkemizi de yakından ilgilendiren arz güvenliğinin sağlanmasında alternatif kaynakların temin edilmesi ve yerli üretimin artırılması hedefi ile petrol ve doğal gaz arama-üretim sektörüne büyük destek sağladı. Uzun yıllardan bu yana ilke edindiğimiz yerli üretim anlayışı, “bir varil daha fazla üretim” yapabilmek için sektörümüzün verdiği mücadelenin ne kadar haklı ve değerli olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur.
2022, kamu ve özel sektör ayrımı yapmadan, enerjide sahadaki faaliyetlerimizin dışa bağımlılığı azaltma hedefiyle oldukça büyüdüğü, operasyonlarımızın 24 saat esasıyla sürdüğü ve kulelerimizin sondaj faaliyetlerinin durmadığı bir yıl olmuştur. Hatta kulelerin yoğun programları neticesinde, arama ve üretim sondaj programları, kulelerin uygunluğuna göre belirlenmektedir. Sektörümüz, sahada, operasyonel olarak yoğun olduğu bir dönemi, uluslararası iş güvenliği standartlarıyla sürdürebilmek için yoğun çaba harcamıştır. Aralık 2022 döneminde 54 aktif sondaj kulesi ile bütün Avrupa’nın en yoğun programını hayata geçirdik. 2022’de 183 adet kuyu açılarak bir rekora imza atılmış oldu. Böylelikle günlük üretimimiz de günlük 80 bin varil seviyelerine ulaşarak tarihi bir seviyeyi gördü. Üretimin artması ile birlikte, fiyatın da etkisiyle devlet hissesi gelirlerinde 2022’nin 10 aylık döneminde yaklaşık 5 milyar Türk Lirası gelir sağlandı.
2022’de sektörümüzde faaliyet gösteren yerli/yabancı toplam firma sayısı 40 olup dağılımı aşağıdaki gibidir:
Milli kuruluşumuz TPAO’nun Karadeniz’deki doğal gaz keşfi neticesinde hayata geçirmekte olduğu projenin oldukça hızlı ve planlandığı gibi sürdüğünü memnuniyetle takip etmekteyiz. Bu kıymetli projenin hem arz güvenliğinin sağlanması hem doğal gaz piyasasının gelişimi için hem de ülkemize uluslararası piyasalarda yeni ve merkezi bir rol kazandırılması bakımından oldukça önemli olduğu görüşündeyiz.
Saha faaliyetlerinin artması ve Karadeniz’deki projenin etkisiyle birçok yabancı servis firması ülkemize ilgi göstermeye başlamış ve 2022 faaliyetlerin etkin bir şekilde tesis edilmesinde sektörümüze katkıda bulunmuşlardır.
2022’nin sonlarına doğru TPAO’nun Gabar Dağı’ndaki Şehit Esma Çevik sahasından gelen keşif haberleri, karada gösterdiğimiz yoğun mücadelenin ve çalışmanın nişanesi olmuştur. Sadece rezerv büyüklüğü ile değil günlük üretime şu an için 5 bin varil/gün ekstra üretimiyle de ülkemiz için önemli bir kazanımdır.
Hedefleri Yükseltme Yolunda
Petrol ve doğal gaz arama-üretim faaliyetleri açısından oldukça yoğun geçen 2022, gerek kamu gerekse özel sektör açısından 2023’e daha yüksek hedefler koymamıza imkan sağlamıştır. Arama-üretim faaliyetlerinin devamlılık ilkesi ile sürdürülmesi bu yıl için hem denizler hem de karalar anlamında yeni müjdeleri işaret etmektedir.
2023 için 200 adedin üstünde yeni kuyu, sektör tarafından hedeflenmiştir. Aktif kule sayımızın 60’lı rakamlara ulaşması düşünülmektedir. Global anlamda aşağı yönlü brent petrol fiyatında çöküş olmadıkça devlet hissesi gelirlerinde 6 milyar TL seviyesi aşılabilecektir. Yeni yatırımcı ve servis firması faaliyetleri açısından 2022’ye göre ciddi bir değişim beklenmemektedir. Saha faaliyetlerimizin planlanan şekilde gerçekleşmesi halinde ve uluslararası şoklar yaşanmadığı takdirde 2023’te günlük 100 bin varil üretim seviyesi test edilebilecektir.
Petrol ve doğal gaz arama-üretim sektörü olarak, büyük enerji denklemi içinde, daha fazla yerli üretim ve daha az ithalat hedefiyle arama-üretim yatırımlarının arttırılmasına yönelik çabamız doğrultusunda yeni yatırımların gerçekleşeceği, sondaj kulelerimizin durmayacağı, saha faaliyetlerimizin aksamayacağı sağlıklı ve başarılı yeni bir yıl dileğimizi bu sene de tekrarlıyoruz.