Türkiye kamu diplomasisi alanında kurumsallaşma, küresel yaygınlık ve etki faktörü bakımında dünyada en başarılı ülkelerden birisi. Daha önce bakanlıkların ilgili genel müdürlükleri vasıtasıyla sınırlı kullanılan kamu diplomasisi, 1992’de Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), 2007’de Yunus Emre Vakfı ve bu vakfa bağlı 2009’da Yunus Emre Enstitüsü (YEE), 2010’da Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) gibi devlet aygıtlarıyla dünya genelinde kültür varlıklarının korunması, kalkınma yardımları, insani yardım, kültürel faaliyetler, Türkçe’nin öğretilmesi, Türkiye’nin tanıtılması, uluslararası bursluluk ve öğrenci değişim programları gibi çok geniş bir alanda uygulanmaya başlandı. 2016’da kurulan Türkiye Maarif Vakfı (TMV) ise dünyanın dört bir tarafında açtığı örgün ve yaygın eğitim kurumlarıyla Türkiye’yi küresel eğitim pazarında temsil eden, Türkiye’nin yurt dışındaki eğitim faaliyetlerinin taşıyıcısı olarak Türkiye’nin kamu diplomasisi ailesine katılan son kurum oldu.
Türkiye’nin uluslararası kamuoyuna yönelik kamu/kültür diplomasisi uygulaması olarak yurt dışındaki eğitim faaliyetlerinde TİKA ile başlayan kültürel etkileşim faaliyetleri, YEE’nin yurt dışında açmış olduğu kültür merkezlerinde Türkçe’nin öğretilmesi ve Türk kültürünün yaygınlaştırılması faaliyetleriyle yaygın eğitimde, YTB’nin Türkiye Bursları programıyla bursluluk ve öğrenci hareketliliğinde genişlemiştir. TMV ise yurt dışında açtığı okul öncesinden yükseköğretime eğitimin her kademesinde eğitim hizmeti sunan örgün ve yaygın eğitim kurumlarıyla Türkiye’nin yurt dışındaki eğitim faaliyetlerinde son kalan boşluğu doldurmuş oldu. TMV’nin de faaliyetleriyle Türkiye yurt dışında okul öncesi yaşlardan başlayarak, ilk ve orta öğretim ve üniversite gençliğine, ardından orta yaş ve üstü uluslararası kamuoyuna kadar her yaş grubundan bireye eğitim ve kültürel faaliyetlerle dokunan geniş ve güçlü bir eğitim ağı kurmuş durumdadır.
TMV’nin Kuruluşu ve Statüsü
Türkiye tarihi, eğitim ve entelektüel birikimi, ekonomik kapasitesi, kültürel derinliği, bölgesel nüfuz alanı, küresel ölçekte etkili söylem gücü göz önünde bulundurulduğunda, aslında geç kaldığı uluslararası örgün eğitim piyasasına girmek amacıyla TMV’yi kurmuştur. Bu bakımdan TMV’nin kurulması, sadece FETÖ ile mücadeleyle sınırlı düşünülmemelidir. Elbette, küresel bir terör örgütü ve kriminal bir şebeke olan FETÖ tehdidi ve Türkiye’nin FETÖ’yle yurt dışında eğitim alanında mücadelesi, TMV’nin kurulmasında en etkili neden olmuştur. TMV de bu konuda üzerine düşeni yapmakta ve yurt dışındaki FETÖ iltisaklı eğitim kurumlarının kapatılması ve devralınması için diplomatik girişimlerde bulunmaktadır. Yedi yıllık zaman zarfında TMV’nin gerçekleştirdiği girişimlerle FETÖ’nün ABD ve Batı Avrupa dışında kalan dünya genelindeki okul zincirinin yüzde 75’i TMV’nin diplomatik girişimleriyle kapatılmıştır. Bugüne kadar 20 ülkedeki 226 FETÖ iltisaklı okul kapatılmış ve TMV tarafından buralarda yeni okullar açılmıştır. FETÖ’nün 30 yıllık uluslararası okul ağının sadece 7 yılda yaşadığı bu yıkım, TMV’nin doğru yolda ilerlediğinin önemli bir göstergesidir.
TMV’nin kuruluşunu sadece FETÖ’yle mücadeleye indirgemek doğru değildir. TMV, küresel sistemde meydana gelen değişimlere bağlı olarak kamu diplomasisini etkili kullanan Türkiye’nin siyasi ve kültürel bakımdan yakın çevresindeki nüfuzunu artırma, Türkçeyi ve Türk kültürünü tanıtma ve yayma, diğer milletlerle dostluk ilişkileri geliştirme, Türkiye’ye müzahir bir uluslararası kamuoyu oluşturma girişimlerinin şimdilik son halkasıdır. TMV ile Türkiye ABD ve Batı Avrupalı devletlerin (Alman ZfA, Fransız AEFE, İngiliz BSO) 20. yüzyılın başlarından itibaren uyguladıkları, Çin’in (Konfüçyüs enstitüsü ve okulu) 21. yüzyılın başında dahil olduğu ve küresel eğitim sistemini baskıladıkları uluslararası okul zincirlerinden müteşekkil uluslararası eğitim piyasasında yer edinmesi amacıyla da kurulmuştur. TMV ile Türkiye daha önce dahil olmadığı uluslararası eğitim pazarına güçlü bir aktör olarak girmiştir. Bugün devletler tarafından kurulan uluslararası okul zincirleri arasında yaygınlık açısından TMV ilk beş içerisinde yer almaktadır.
TMV 17 Haziran 2016’da TBMM’de kabul edilen 6721 sayılı özel bir kanunla kurulmuş bir kamu vakfıdır. TMV yurt dışındaki eğitim-öğretim faaliyetlerinde ilgili ülkenin eğitim bakanlığıyla muhatap olmaktadır. Her ülkenin uluslararası okul açma ve işletme mevzuatı ve eğitim müfredatı farklılık içerebildiğinden, TMV’nin her ülkenin yerel mevzuatına uygun farklı hukuki statüler oluşturması ve farklı eğitim-öğretim çözümleri üretmesi gerekmektedir. TMV, bir taraftan farklı mevzuatlara uyum sağlayabilecek esneklikte, diğer taraftan Türkiye’yi temsil etme sorumluluğu taşıyabilmesi için bir kamu vakfı olarak kurulmuştur. Kamu vakfı olarak bir özel hukuk tüzel kişiliği olmakla birlikte bazı kamu tüzel kişiliği özelliklerine de sahiptir.
TMV, Türkiye’nin yurt dışındaki kültür/eğitim diplomasisi aygıtları olan TİKA, YEE ve YTB’den farklı olarak herhangi bir bakanlıkla bağlı, ilgili ve ilişkili bir kurum değildir. TMV özel bütçeli ve özerk yönetimli bir yapıdır. Bu özerk ve esnek yapısıyla TMV her ülkede farklı tüzel kişilikler oluşturabilmekte, müfredatta esnekliğe gidebilmekte, uluslararası eğitim piyasasında rekabet gücünü artırabilmek için hızlı aksiyon gerçekleştirebilmektedir.
TMV’nin Faaliyetleri ve Başarıları
TMV, 6721 sayılı kanununla kendisine tevdi edilen, Türkiye adına yurt dışında örgün ve yaygın eğitim kurumları açmak, devralmak ve işletmek görevlerini yerine getirmektedir. TMV’nin eğitim öğretim faaliyetleri, örgün eğitimde okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimi; yaygın eğitimde ise kurslar, etüt merkezleri ve kültür merkezlerini kapsamaktadır. Ayrıca yurt dışındaki prestijli üniversitelerde Türkiye Çalışmaları Merkezleri açmakta, Ürdün ve Kanada gibi Türk araştırmacıların yoğun gittiği rotasyonlarda, barınma ihtiyaçlarını gidermek için misafirhane ve yurt işletmeciliği de yapmaktadır. TMV’nin yurt dışındaki okulları, uluslararası metinlerle kurulan, eğitim lisansı olan, ücretli uluslararası okullar olup, diplomaları ilgili ülkelerde ve Türkiye’de geçerlidir. Ağustos 2023 itibarıyla TMV 106 ülkeyle diplomatik temas kurmuştur. TMV 51 ülkedeki okul öncesi, ilk ve orta öğretimde 421 uluslararası okul, bir üniversite, 25 eğitim merkezi olmak üzere toplam 447 eğitim kurumunda 52 bin öğrenciye eğitim vermektedir. Verilerden de anlaşılacağı üzere TMV yurt dışındaki eğitim faaliyetlerinde ağırlığı, K-12’ye, yani okul öncesinden lise son sınıfa kadar kapsayan örgün eğitime vermektedir.
TMV’nin yaygın eğitim kurumları olan Eğitim Merkezleri; Avrupa, Balkanlar, Afrika ve Asya’da hafta sonu kursları veya akşam okulları şeklinde sertifikalı eğitimler vermektedir. Almanya, Fransa, Belçika ve Avusturya’da Türklere yönelik, geri kalan ülkelerde ise ilgili ülke vatandaşlarına yönelik Türkçe öğretimi, Türk kültür ve sanat faaliyetleri, eğitime destek ve üniversiteye hazırlık kursları icra edilmektedir. Ayrıca eğitime destek faaliyetleri kapsamında kütüphane, laboratuvar, sanat ve spor tesisleri, rehberlik ve danışmanlık hizmetleri de vermektedir.
TMV’nin eğitim-öğretim faaliyetleri kadar güçlü olan diğer bir faaliyet alanı ise eğitimde AR-GE yatırımları neticesinde gerçekleştirdiği yayıncılık ve program geliştirmedir. Stratejik planlarında yer alan “eğitimde uluslararası bir marka olma” stratejisi kapsamında eğitim kalitesinin artırılması için, TMV kendi öz akreditasyon ve müfredat programı olarak Uluslararası Maarif (International Maarif-IM) programını geliştirmektedir. Erdemli ve iyi insan yetiştirme mottosuyla geliştirilen IM bünyesinde “Türkçe’nin yabancı dil olarak öğretimi”, “Türk kültürü ve medeniyeti”, “Maarif okul öncesi eğitim”, 9-12. sınıflar için “Fizik, Kimya, Biyoloji, Matematik dersi” programları tamamlanmış ve TMV okullarında kullanılmaktadır. Yayıncılık faaliyetlerinde, Türklerin tarihte eğitim alanında ortaya koyduğu birikimi bilimsel metotlarla inceleyerek bilim camiasının dikkatine sunmayı hedefleyen prestij projesi “Türk Maarif Ansiklopedisi”, büyük ölçüde tamamlanmıştır. Uluslararası prestijli yayınevlerinden akademik kitaplar yayımlanmakta; uluslararası eğitimde güncel gelişmeleri, akademik tartışmaları ve özel gündem dosyaları yayımlayan Uluslararası Maarif Dergisi de süreli yayın olarak eğitim camiasının istifadesine sunulmaktadır.
TMV, Türkiye’nin eğitimde uluslararasılaşma stratejisine katkı sunmak, Türkiye’deki yükseköğretimi yurt dışında tanıtmak amacıyla Maarif Ajansı’nı da kurmuştur. Son olarak TMV örgün ve yaygın eğitim faaliyetlerinde kaliteyi devam ettirmek, uluslararası eğitim literatürüne katkı sunmak ve bu literatürü ülkemiz akademisine aktarmak amacıyla “İstanbul Eğitim Zirvesi” ismiyle markalaşan uluslararası konferanslar da düzenlemektedir.
TMV’nin Eğitim Felsefesi ve Başarısı
TMV, “Eğitime Değer” sloganıyla eğitimin dönüştürücü gücünü vurgulamaktadır. Ayrıca insanlığın adil, mutlu ve müreffeh geleceği için yerel ve evrensel değerleri mezceden, entelektüel, duygusal ve ahlaki bütünlüğüyle “insan” odaklı bir pedagojiyi esas alarak bu toprakların günümüze kadar tevarüs eden kadim medeniyet birikimini büyük bir özgüven, açıklık ve paylaşımcılıkla dünyaya sunmaktadır. TMV’nin evrensel, yerel ve milli değerleri (GLONACAL) mezcettiği eğitim felsefesi, okullardaki müfredatlarda da kendisini göstermektedir.
TMV eğitim kurumlarında, ağırlıklı olarak faaliyette bulunulan ülkenin yerel müfredatı esas alınmaktadır. Bunun dışında ilgili ülkelerin izniyle Uluslararası Bakalorya (IB) veya Cambridge Sertifikasına sahip okul programları da uygulanabilmektedir. Son olarak TMV, Uluslararası Maarif programını da geliştirmekte, pilot uygulamalarla tatbik etmektedir. Hangi müfredat olursa olsun, TMV öğrencilerine modern fen bilimleri, sosyal bilimler, teknolojik beceriler, dil becerisi, yerel kültür ve değerlerini içeren kapsamlı bir müfredat sunmaktadır. Özellikle dil becerisinde Maarif öğrencilerine öncelikle yerel dilleri ve Türkçe öğretilmekte, ayrıca bir yabancı dil de verilmektedir. TMV, faaliyet gösterdiği ülkelerin yerel dilleri ve Türkçe dahil en az üç dilde eğitim vererek Fransız, Alman ve Çin uluslararası okullarının zorunlu Fransızca, Almanca ve Çince eğitim modeli yerine, ev sahibi ülkenin ana/yerel diline ve kültürel değerlerine saygı duymaktadır. TMV, karanlık sömürgecilik geçmişiyle anılan Afrikalı ülkelerin dillerine ve kültürlerine eğitim müfredatında yer verdiği için, sadece yedi yılda Afrika kıtasının yarısında (27 ülkede) eğitim öğretime başlamış, 20’sinde de eğitime başlamak için büyük mesafe kat etmiştir.
TMV’nin eğitim felsefesi ve müfredatı, öğrencilerinin başarısıyla taçlanmaktadır. Maarif öğrencileri kimi ülkelerin bakalorya sınavlarında, kimilerinin üniversite giriş sınavlarında sadece ülkelerinin değil bölgelerinin de birincisi olmaktadır. Maarif eğitim kurumları yükseköğretime giriş yüzdesi bakımından da faaliyet gösterilen ülkelerde zirvede yer almaktadır. Ayrıca okul öğrencilerimiz uluslararası bilim etkinliklerinde dereceye girmekte, TEKNOFEST gibi ülkemizin markası olmuş etkinliklerde farklı branşlarda ödüller kazanmaktadır. TMV okulları yedi yılda 12 binden fazla mezun vermiştir ve bu mezunların 3 bin 500’ü ise yükseköğretimlerine Türkiye’de devam etmektedir.
Sonuç
Türkiye Maarif Vakfı, uluslararası alanda Türkiye adına örgün ve yaygın eğitim faaliyetleri gerçekleştiren küresel ölçekte etkili bir eğitim kurumudur. TMV kurulduğu günden bugüne geçen yedi senede Fransız, Alman, İngiliz ve Çin uluslararası okul zincirleriyle rekabet etme kapasitesine erişmiş, uluslararası eğitimde ülkemizi dünyaya tanıtan, genç ve dinamik bir kurumdur. TMV ayrıca öğrencilerine Türkçe ve Türk kültür medeniyetiyle birlikte kendi anadillerini ve kültürünü de öğretmekte, faaliyet gösterdiği ülkelerin insan kaynağını istihdam etmekte ve beşeri sermayesinin gelişmesine de katkı sunmaktadır. Diğer yandan eğitim alanında Türkiye’nin sahip olduğu birikimleri farklı coğrafyalara taşıyarak yurt dışında Türkiye’ye dost genç nesiller yetiştirmeyi amaçlamaktadır. TMV, Türkiye Yüzyılı’nda, Türkiye’nin uluslararası görünürlüğünü artıran, Türkiye’yi uluslararası alanda tanıtan, uluslararası kamuoyuna ve genç yüreklere dokunan, gönül kazanan stratejik bir kurumdur.
