TEKNOFEST’21 Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali, T3 Vakfı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yürütücülüğünde 72 paydaş kurumun destekleriyle 21-26 Eylül tarihleri arasında pandemi koşulları dikkate alınarak halka açık olarak yeniden İstanbul’da, Atatürk Havalimanı’nda düzenlendi. Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3 Vakfı) önderliğinde, paydaşların destekleriyle düzenlenen Türkiye'nin ilk ve tek havacılık, uzay ve teknoloji festivali TEKNOFEST ile Türkiye’nin milli teknoloji hamlesini gerçekleştirmesine ve teknoloji üreten bir topluma dönüşmesine katkıda bulunmak amaçlanıyor.
Yoğun Bir İlgi Vardı
Türkiye’nin milli teknoloji hamlesi ile yükselen bir değeri olarak dördüncüsü düzenlenen TEKNOFEST’e yoğun ilgi vardı. TEKNOFEST’21 kapsamındaki teknoloji yarışmalarına, rekor seviyede, 45 bin takımda 200 binin üzerinde başvuru yapıldı. Olumsuz etkileri küresel çapta da devam eden pandemi sebebiyle alınan tedbirler kapsamında 450 bin kişinin aynı anda bulunabileceği festival alanına, katılımda günlük 100 bin kişi kotası uygulanmasına rağmen, şölen havası hakimdi. Türkiye’nin milli teknoloji hamlesi hedefinde önemli rol oynayan, her geçen yıl sayıları artan, kuruluşların paydaşlığında 36 farklı kategoride düzenlenen teknoloji yarışmaları ile gençlerin kendi teknoloji projelerini geliştirmeleri ve üretmeleri desteklendi.
Festival, HackIstanbul ve Seyahat Hackathonu yarışmaları ile büyük mücadelelere sahne olurken dünya çapında takip edilen World Drone Cup’ta dünyanın en iyisi belirlendi. TEKNOFEST’21 boyunca Türk Yıldızları, Solo Türk, F-4 savaş uçakları, Azerbaycan Mig-29 savaş uçakları, ATAK Taarruz Helikopterleri, Bayraktar TB2 SİHA, Paraşüt Timleri ve akrobasi uçaklarının yaptığı gösteriler izleyenleri büyüledi. TEKNOFEST’21 ile ilk kez yerli sistemlerimiz; GÖKBEY helikopteri, Bayraktar AKINCI TİHA, AKSUNGUR SİHA ve HÜRKUŞ HYE uçağı halka açık gösteri uçuşları gerçekleştirerek milli teknoloji hamlesinde heyecanı doruklara taşıdı. Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu'nun (TOGG) otomobili de ilk kez TEKNOFEST'te yerini aldı. Teknoloji alanında dünyaca ünlü isimlerin katıldığı Take Off Uluslararası Girişimcilik Zirvesi’nde girişimler görücüye çıktı. Dikey rüzgar tüneli, balon uçuşları ve sivil uçuşlar ile ziyaretçilerin ayakları yerden kesildi. Planetaryum, Interstellar Uzay Sergisi, TÜBİTAK Bilim Sergisi, Uçurtma Atölyesi, efsane uçakların sergilendiği Statik Sergiler gibi onlarca aktivite, sergi ve eğlenceli etkinlik ile her dakikası dolu dolu geçen bir festival yaşandı. TEKNOFEST’21’e katılan Nobel ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, teknoloji ve bilime gönül veren gençlerin kendisini gururlandırdığını ifade ederek, TEKNOFEST Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar'ı tebrik etti. Milli teknoloji hamlesinin en büyük destekçisi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TEKNOFEST gibi teknoloji etkinliklerinin sayısının arttırılacağını belirtti.
Milli Teknoloji Hamlesi Olarak TEKNOFEST
Toplumun tamamında teknoloji ve bilim konusunda farkındalık oluşturmayı, Türkiye’nin bilim ve mühendislik alanlarında yetişmiş insan kaynağını artırmayı hedefleyen TEKNOFEST’te yarışmak için 81 ilin tamamından gençler başvurdu. TEKNOFEST’21 kapsamında düzenlenen teknoloji yarışmalarına 45 binden fazla takım başvurusu alınarak hem TEKNOFEST hem de dünya rekoru kırıldı. Her yıl daha fazla yarışma kategorisinin açıldığı ve Türkiye tarihinin en büyük ödüllü teknoloji yarışmaları olan TEKNOFEST teknoloji yarışmaları, bu yıl 36 farklı kategoride düzenlendi. 2018’de 14, 2019’da 19, 2020’de 21 kategoride yarışmaların düzenlendiği TEKNOFEST’e, 2021’de rekor seviye olan 200 binin üzerinde başvuru yapıldı. TEKNOFEST’21 teknoloji yarışmalarına 81 il ve 111 ülkeden gençler başvuruda bulundu. Başvurular arasından 5 bin finalistin belirlendiği yarışmalarda gençler kıyasıya rekabet etti.
Gençlerin geleceğin teknolojileri üzerinde çalışmalarını desteklemek için roketten otonom sistemlere, tarımdan sualtı sistemlerine teknolojinin her alanında düzenlenen yarışmalara TEKNOFEST’21’de; Karma Sürü Simülasyon, İletişim Teknolojileri, Sağlıkta Yapay Zeka, Turizm Teknolojileri, Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri, Tarımsal İnsansız Kara Aracı, Sanayide Dijital Teknolojiler yarışmaları da eklendi. TEKNOFEST’21 kapsamındaki teknoloji yarışmalarında yine ilkokul seviyesinden ortaokul, lise, üniversite, lisansüstü ve mezun seviyesine kadar binlerce genç hayallerinin peşinden koştu. İlköğretim öğrencilerinin başvurularında da yaşanan artış toplumun her kesiminde yaşanan teknoloji tutkusunun ve gençlerin teknoloji üretme süreçlerine olan ilgisinin göstergesi oldu.
Geleceğin Roketleri Tuz Gölü’nden Yükseliyor
İlk TEKNOFEST’ten itibaren ROKETSAN’ın desteğiyle düzenlenen roket yarışmalarında roket atışları Tuz Gölü’nde yapıldı. Roket yarışmasına lise, lisans ve lisansüstü öğrencileri katılıyor. Öğrencilerin uzay teknolojileri alanına ilgilerini arttırarak kabiliyetlerini geliştirmek amacıyla yapılan yarışma, 2018 ve 2019’da alçak ve yüksek irtifa olmak üzere iki farklı kategoride düzenleniyordu. TEKNOFEST’21 kapsamındaki yarışma lise (5 bin feet), orta irtifa (10 bin feet), zorlu görev (10 bin feet) ve yüksek irtifa (20 bin feet) olmak üzere dört farklı kategoriden oluştu. Türkiye, TEKNOFEST ile dünyada “Yüksek İrtifa” seviyesinde roket yarışması düzenlenen iki ülkeden biri konumunda. TEKNOFEST’21’de, yarışmaya 544 takım başvuru yaparken, 80 takım yarışmaya katılma hakkı kazanarak geliştirdikleri roketlerle kıyasıya mücadele etti. TEKNOFEST roket yarışmalarına geçmiş yıllarda katılanlar arasında çok sayıda öğrenci TÜBİTAK SAGE’de staj yapma imkanı buldu. Roket yarışmalarına katılan, gelecek vaat eden onlarca genç ROKETSAN bünyesinde istihdam edilirken birçok genç için staj imkanı oluşturuldu. Yarışmalar ile Türk savunma sanayiinin önemli kuruluşları ve öğrenciler birbirleriyle irtibat kurma imkanı yakalıyor. Böylece öğrencilerin, ileriye yönelik kariyer planlamalarında önemli kazanımları oluyor. Sektör açısından bakıldığında ise potansiyel insan kaynağı görülmüş oluyor. TEKNOFEST kapsamında yarışan gençler kazandıkları tecrübelerini, devamlılık sağlayarak ve alanla ilgili teknik bilgilerini arttırarak sektörün geleceğinde kendine yer buluyor. TEKNOFEST roket yarışması kapsamında kendi geliştirdikleri roketi farklı irtifalara fırlatan gençler, ileride ülkemizi milli teknoloji hamlesi ile birlikte uzaya taşıyacaklar.
Türk Savunma Sanayiinin İnsan Kaynağı Yetiştiriliyor
Savunma ve güvenlik yeteneklerinin gelişimini sürekli kılmak adına en önemli unsur teknik ve nitelikli insan kaynağıdır. Etik ve tutarlı davranmayı kendine ilke edinen, insanları duyarlılıkla anlama olgunluğuna sahip ve iş birliği içinde çalışarak en iyi çözümleri sunmayı gaye edinen; hızlı büyüyen, genç, eğitimli ve dinamik insan kaynağı ile Türk savunma sanayii hep daha ileriye taşınacak. Teknik ve nitelikli insan kaynağı ihtiyacına yönelik lise, ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora seviyelerinde birçok faaliyet yürütülüyor. Tüm bu seviyelerdeki başlıca faaliyetlere tamamlayıcı nitelikteki TEKNOFEST teknoloji yarışmaları ve Deneyap Türkiye atölyeleri ile ilkokul ve ortaokul seviyesine kadar ulaşılıyor. TEKNOFEST teknoloji yarışmalarının katılımcı seviyeleri ve Deneyap Teknoloji Atölyeleri ile savunma sanayiine, insan kaynağına atfedilen önem daha net görülüyor. TEKNOFEST’21 kapsamında 5 ilkokul, 6 ortaokul ve 27 lise seviyelerinde takımların yarışabildiği teknoloji yarışmaları ile genç beyinlerin projeleri desteklendi. Deneyap Teknoloji Atölyelerinin eğitim modelinde ise iki yaş grubundaki öğrencilerin girişimcilik, özgün düşünme, eleştirel düşünme, karmaşık problemleri çözme, etkili iletişim ve takım çalışması gibi becerileri kazanmaları destekleniyor. Deneyap’larda, ortaokul ve liseye başlangıç çağındaki gençler; robotik ve kodlamadan, havacılık ve uzay teknolojilerine kadar 11 başlıkta 36 ay süreli ücretsiz eğitimler alarak hem temel teknoloji yetkinlikleri hem özel ilgi alanlarında derinleşme hem de proje üretme kabiliyeti elde ediyorlar.
Savunma sanayiinde nitelikli eleman önemli olmakla birlikte teknik eleman ihtiyacı meslek liselerinden ve meslek yüksek okullarından karşılanıyor. Teknik eleman ihtiyacına yönelik iş gücünün yetiştirilmesine katkı sağlamak amacıyla ASELSAN Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 2019’da kuruldu. Her öğrenciye bir ASELSAN çalışanının mentorluk yapması ile yüksek teknolojiye hakim ara elemanlar, Türkiye için önemli olan savunma sanayiine uygun belli bir kültür ve değer paylaşan, birlikte başarma duygusuna sahip olmaktadırlar. ASELSAN, “Gücüm Memleketim, Mesleğim Geleceğim” mottosu ile Türkiye’de meslek lisesi öğrencileri için hazırlanan ilk yetenek ve gelişim programı ATİK’i de başlattı. ATİK Programı ile ASELSAN; teknisyenlik ihtiyacının metodolojik bir program ile karşılanması, meslek liselerinin öneminin arttırılarak tercih edilmesini sağlayacak uygulamaları içeren bir yetenek programı oluşturulması, savunma sanayii için önemli bir istihdam kaynağı sağlanması, meslek lisesi öğrencilerinin verilen eğitimler ve görevler ile teknik ve kişisel gelişimlerine destek olunmasını hedefliyor.
Üniversite-Sanayi İş Birliği ile Bilim Temelli Bilgi ve Teknoloji Üretimi
Üniversiteler, ana sermayesi üstün nitelikli insan kaynağı olan savunma sanayii kuruluşlarının en önemli paydaşlarındandır. Üniversiteler, yetişmiş insan gücü ve eğitim imkanları sağlanmasının yanında sanayinin teknoloji geliştirme faaliyetlerine giderek artan oranda katkı yapmaktadır. Temel araştırmaların üniversitelerde gerçekleştirilmesi ve devamında bu uygulamaların savunma kuruluşlarında sanayileşmesi için üniversite ile sanayi iş birliği kapsamında birçok proje bulunmaktadır. ASELSAN tarafından açık inovasyonu da destekleyici bir faaliyet olarak üniversitelerin katılımı ile konu bazlı çalıştaylar düzenlenmekte, burada oluşan yeni fikirlerle inovatif projeler hayata geçirilmektedir. TEKNOFEST kapsamında TÜBİTAK yürütücülüğünde düzenlenen Üniversite Öğrencileri Araştırma Proje Yarışmaları, ülkemizin bilim temelli bilgi ve teknoloji üretimi ile milli teknoloji hamlesinde ihtiyaç duyulan nitelikli insan kaynaklarının gelişimi süreçlerine katkı sağlamak amacıyla gerçekleştiriliyor. Yarışma, öğrenim görmekte olan ön lisans ve lisans öğrencilerini projeler yoluyla araştırma yapmaya teşvik ediyor.
Savunma sanayii ekosistemini güçlendirmek ve sürdürülebilirliği sağlamak üzere nitelikli insan gücü ihtiyacını karşılamak amacıyla eğitim altyapısını güçlendirecek tedbirler de alınıyor. Bu bağlamda Akademisyen-Sanayi iş birliğinden Üniversite-Sanayi iş birliği modeline geçilmesine yönelik çalışmalar sürüyor. Üniversite ve sektör kuruluşları arasında aktif, gönüllülük esasına dayalı ve sürdürülebilir bir bilgi paylaşım sistemi oluşturulurken, üniversitelerin sanayinin beklentilerine uygun olarak eğitim ve araştırma yetkinlikleri artırılıyor. Vizyoner Genç tarafından başlatılan "KÖK" programı ile öğrencilerin henüz mezun olmadan savunma sanayii kültürünü öğrenmeleri, yeteneklerini geliştirmeyi ve potansiyellerini ortaya çıkarmaları hedefleniyor. KÖK Programına kabul edilen her çırak, sponsoru olan firmadan bir usta ile eşleştirilerek, 3 yıl boyunca belirli periyotlarla ikili görüşmelerle süreç takibi gerçekleştiriliyor. Program süresince usta, çırağa savunma sanayii vizyonu kazandırmak için gerekli yönlendirmelerde bulunarak ekosistemi tanıtmakta, çırağın anlam arayışına yardımcı olmakta ve sektöre aidiyetlik noktasında bilgi ve tecrübelerini aktarıyor.
Savunma Sanayii İçin Araştırmacı Yetiştirme Programı (SAYP) ilk olarak 2012’de uygulanmaya başlandı. SAYP kapsamına 40’tan fazla üniversite ve 35’ten fazla savunma sanayii firması dahil durumda. SAYP ile savunma sanayii şirketleri ile üniversiteler arasındaki bilgi transferinin daha sistematik hale getirilmesi hedefleniyor. Yapılan lisansüstü tez çalışmalarının, şirketlerin Ar-Ge ihtiyaçlarına yönelik olacak şekilde yapılandırılması ve savunma sanayii sektörünün öncelikli alanlarına yönlendirilmesi ve lisansüstü eğitim alacak olan öğrencilerin, savunma sanayii şirketleri tarafından sağlanan olanaklarla, savunma alanında nitelikli Ar-Ge elemanı olarak yetiştirilmesi amaçlanıyor. Paralel olarak TEKNOFEST kapsamında bu yıl ilk kez, TÜBA-TEKNOFEST Doktora Bilim Ödülleri verildi. Türkiye Bilimler Akademisi tarafından ihdas edilen ödüldeki amaç, TEKNOFEST’in öncelikli alanlarında yazılmış doktora tezlerini teşvik etmek ve desteklemek.
Türkiye’nin Milli Teknoloji Hamlesi Azerbaycan’a Taşınacak
TEKNOFEST rüzgarı diğer ülkeleri de içine alıyor. Bu yıl TEKNOFEST'te İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’nda şehit olan Azerbaycan askerlerinin çocukları ağırlandı. Azerbaycan'dan önceki yıllardan daha fazla katılımın olduğu TEKNOFEST, 2022'de Azerbaycan’da da düzenlenecek. Endonezya ve Ukrayna'nın da ülkelerinde TEKNOFEST düzenlenmesine yönelik talepleri mevcut. Türkiye ile Azerbaycan’ın halk düzeyinde de mevcut olan yüksek birliktelik ve bağlılık duygusu, Azerbaycan’da yapılması planlanan festival ile daha stratejik ilişkilerin tesis edilmesine katkı sağlayacak, Ukrayna gibi üst seviye ikili ilişkilerin olduğu ülkelere taşınacak TEKNOFEST gibi markalar ile ikili ilişkiler güçlenecek, Endonezya ve Pakistan gibi dost ve müttefik ülkeler ile ilişkileri daha da derinleştirmek için festival önemli bir adım olacaktır. Akademik çalışmalar yapan kurumların da dahil olduğu paydaşlarla düzenlenen TEKNOFEST yurt dışına taşındığında akademik iş birlikleri genişleyecektir. Türk savunma sanayiinde ihtiyaç duyulan nitelikli insan kaynağı temininde yurt dışı açılımı ile çeşitlendirme sağlanabilecektir.
Sonuç Yerine
Uluslararası teknoloji festivalleri belli alanlarda ve sınırlı bir konseptte gerçekleştirilirken, TEKNOFEST, ziyaretçi sayısının yanı sıra etkinlik çeşitliliğiyle de ön plana çıkıyor. Dördüncüsü düzenlenen TEKNOFEST’in dünyadan ve Türkiye’den toplumun her kesiminden ilgi görmesi, tarihimizdeki havacılık ve uzay girişimlerinin yakın gelecekte daha güçlü bir şekilde bu topraklardan tekrar filizleneceğine yönelik ümidi artırıyor. Bu yıl da bazı kesimlerce, ilk yıl ağırlık olarak savunma odaklı teknoloji yarışmalarına ev sahipliği yapmasından dolayı, “savunma festivali” gibi adlandırmalar ile olumsuz algı çalışmaları yapıldı. Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir’in ifade ettiği gibi milli teknoloji hamlesi için yola çıkılmış hiçbir hareket politize edilmemeli, mili bir hareket olarak her kesimce kucaklanmalıdır. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın ifade ettiği gibi milli teknoloji hamlesi başarıya ulaştığında Türkiye kritik teknolojilerin pazarı değil, üretim üssü olacaktır. TEKNOFEST, milli teknoloji hamlesinin toplumun her kesiminde farkındalık haline gelmesine yönelik hedefi ile tüm ülkelerin sahip olmak istediği bir değerdir. Türkiye'nin yüksek teknoloji çözümlerinin yanı sıra bu amaca yönelik festival ve etkinliklerini dost ve müttefik ülkelere taşıması da bölgesel ve küresel etkinliğini arttıracaktır.