Kriter > Dosya > Dosya / Eğitimde Koronavirüs Etkisi |

Teknolojik İmkanlar Bağlamında Uzaktan Eğitim Serüveni


Uzaktan eğitime öğrencilerin hazırbulunuşluğu değişkenlik göstermektedir. PISA verilerine göre, Türkiye’deki öğrencilerin yüzde 80’inden fazlası çalışma masası, çalışmak için sessiz bir yer, kaynak kitaplar gibi maddi imkanlara sahip. Fakat uzaktan eğitime katılacak öğrencilerin bir kısmının telefon, tablet veya internet bağlantısı konusundaki eksiklikleri problem oluşturmaktadır. Bu sorunların çözümü için yoğun bir seferberlik vardır.

Teknolojik İmkanlar Bağlamında Uzaktan Eğitim Serüveni

Okul eğitiminin bir fonksiyonu da okul binasında, öğrencinin kendisinden sorumlu olan yetişkinlerden aldığı birikimi, öğretmen gözetiminde kazandığı becerilerle harmanlayabilmesidir. Böylece birey, toplumsal hedeflerle ve buna götüren meşru araçlarla tanışırken, okulda bu becerileri bedensel ve zihinsel olarak pratiğe dökmeye başlar. Mekanın beden ve zihindeki bütünlüğünün bir sonucu olan adaptasyonun yerine getirdiği bu fonksiyonun uzaktan eğitimde var olabilmesinde, yeni eğitim araçlarına ve yöntemine yönelik öğrenci ve velilerin hazırbulunuşluğu önemli role sahiptir. UNICEF 2012’de, eğitimde hazırbulunuşluğu “bir öğrencinin eğitime hazır olması için “sosyal olarak yetkin, öğrenmeyi sağlayan besleyici ve güvenli bir ortama” sahip olması şeklinde yanımlar. Uzaktan eğitimde dünya genelinde bu ortamın oluşturulabilmesi, örgün eğitime göre çok daha kritik bir boyut kazandı.

Koronavirüs tedbirleri kapsamında Türkiye’deki eğitimde, 16-30 Mart 2020’de zorunlu tatile, 23 Mart’ta ise uzaktan eğitime geçileceği duyuruldu. Bu tarihlerden sonra öğrenciler, TRT kanalı ve Eğitim Bilişim Ağı (EBA) üzerinden eğitime devam ettiler. Öğrencilerin EBA’ya erişmek için akıllı telefon, bilgisayar, tablet gibi teknolojik araçlarından en az biri ve interneti olması gerekiyor. MEB, imkanı olmayan öğrenciler için internet erişimi konusunda çalışmalar yaptı. Sosyo-ekonomik farklılıkların eğitimde ayrımcılığa neden olmasını önleyecek önemli bir adımdır bu. Bununla birlikte evde 7/24 erişimi olan öğrencilerle olmayanların arasındaki farkı kapatmak için internet sağlayıcı şirketlerin, yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının da destekleriyle sosyal sorumluluk projeleri gündeme getirilebilir. Bu yolla, eve yakın okullarda internet sınıfları oluşturulabilir. Dezavantajlı öğrenciler tespit edilerek öğrencisi olmasa bile evine yakın bir okulda internet hizmeti sağlanabilir.

Mevcut durumda bu geçiş dönemi öğrencilerin (görece) standart özelliklerde okul binasıyla arasına sadece bedensel ve zihinsel olarak mesafe koymakla kalmadı; sosyo-ekonomik ve kültürel farklılıkların yoğun olarak konuşlandığı evlerde eğitim programına katılımına neden oldu. Öğrenciler, bu dönemden sonra “sosyal olarak yetkin, öğrenmeyi sağlayan besleyici ve güvenli bir ortam” elde edebilmesi için artık kendisini destekleyen yetişkin imkanlarıyla ve bunu kullanabilme becerileriyle baş başa kaldı. Bu nedenle uzaktan eğitimde hazırbulunuşluğun sosyal bağlamında öğrenci ve aile boyutunu aynı anda düşünmek gerekir.

 

Velinin Hazırbulunuşluğu

Öğrencilerin eğitiminden sorumlu yetişkinler, öğrencileri eğitime manevi ve maddi olarak hazır hale getiren ve onları destekleyen farklı formlardaki aile kurumunun taşıyıcılarıdır. Uzaktan eğitim sürecindeki bir öğrencinin eğitim araçlarına ulaşmasında, bu araçları verimli ve aktif bir şekilde kullanmasında, özdenetim, motivasyon geliştirmesinde ve çocukların ilgilenilme ihtiyacının karşılanmasında en büyük rol yine öğrencilerin eğitiminden sorumlu yetişkinlere düştü. Bu alanda teknoloji kullanımı konusunda kuşkusuz yeni iletişim araçları ile etkileşim konusunda önemli bir kuşak farklı olduğu açık. Bunun dönemsel olarak bakıldığında tarihsel bir olgu olduğu da söylenebilir. Doğal olarak yetişkinler için yeni iletişim araçlarının bir anda eğitim bağlamında kullanılması gereken teknolojiler olarak ortaya çıkma durumu yeni bir adaptasyon sürecini de beraberinde getirmiştir. Bu konuda hızlı bir öğrenme ve geçiş sürecinden bahsedilebilir.

Öte yandan öğrencilerin evdeki ders çalıştıkları köşe veya oda, sınıf fonksiyonunu taşımaya başladı. Bu tip bir hızlı geçişe neden olan kriz zamanlarında öğrencilerin yeni eğitim formlarına uyum sağlaması için velilerin olabildiğince çaba içinde olduğu görülmektedir. Yine de mevcut alışkanlıklar ve pratikleri gereği geçiş sürecinin yansımalarının yaşandığı söylenebilir.

Genelde öğrencilerin eğitimle, özelde pandemi boyunca uzaktan eğitimle ilişkisinde velilerin hazırbulunuşluğu konusunda fikir veren diğer bir konu ise öğrencilerin eğitimine yüklenen anlamdır. Ekonomik saiklerden uzak tamamen entelektüel kaygılarla motive olunmuş bir eğitimin imkanı ve doğruluğu/yanlışlığı tartışmaya açıktır. Fakat ailenin sosyo-ekonomik koşullarını gelecekte rahatlatma misyonu altında ezilen öğrencinin eğitimi, bu hedefe yönelmek için bir araç olmaktan öteye gitmez. Araçsallaşan eğitim, sınavlardan alınan sonuçların rakam değerleri veya tamamen gelecek planlaması sınırlarında kalır. Veliler, öğrencileri beceri kazanma ve kendi sınırlarını keşfetme odaklı hazırladığı ve desteklediği takdirde öğrencilerin değişen koşullara uyum sağlaması da becerileri sayesinde kolaylaşır. Yeni durumda öğrencinin, uzaktan aldığı eğitimi teknoloji becerileriyle geliştirip güçlendirmesi için velilerin yönlendirmesi, velilerin bu yönlendirmeyi yapabilmesi için de teknoloji kullanımını anlamlandırmaları gerekir. Aksi halde öğrenciyi tablet başına oturtmaktan bir adım ileriye gidilmemiş olur. Bu konuda sadece velilerin yetkinlikleri değil sosyo-ekonomik yeterlilikler de etkilidir. Durum böyle olunca evde hem motivasyonu düşen öğrencileri gördüğünden dolayı yüz yüze eğitime mecbur, hem de pandemiden dolayı okulların açılmasından tedirgin bir veli profili ortaya çıkıyor.

 

EBA Destek Noktaları

Salgın döneminde uzaktan eğitime katılma imkanı olmayan öğrenciler, Eğitim Bilişim Ağı (EBA) destek noktalarını kullanmaya başladı, 3 Eylül 2020

 

Öğrencinin Hazırbulunuşluğu

Uzaktan eğitimin en önemli özelliği öğrencinin bir okul binasına girme zorunluluğu olmaksızın mekansal bir serbestliğe sahip olmasıdır. Bu serbestlik bir esneklik imkanı olsa da eğitime hazırbulunuşlukta öğrencinin özdenetimini ve imkanlarını sahneye çıkartmaktadır. Uzaktan eğitim okulun rolünü devreden çıkartmasa da öğrenci ve velinin rollerini daha belirginleştirmektedir. Bir öğrencinin hazırbulunuşunda velinin sağladığı imkanları öğrencinin kullanımı, doğuştan sahip olduğu karakteristik özellikleri ve psikolojik durumu aynı anda var olmaktadır. Bu durumda öğrenciye sunulan imkanlar bu üçlünün birleşimindeki olası senaryoları hakkında kısmen fikir verir.

Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı’nın (PISA) yaptığı araştırma bulguları, uzaktan eğitim sürecinde yeniden gündeme geldi. Buna göre Türkiye’deki öğrencilerin yüzde 80’inden fazlası çalışma masası, çalışmak için sessiz bir yer, kaynak kitaplar gibi maddi imkanlara sahiptir. Bu rakamlarla birlikte EBA’ya giremeyen yüzde 60’lık bir oran da konuşuldu. Uzaktan eğitime dair öğrencilerin hazırbulunuşluğu senaryoları da bu oranlara göre değişkenlik gösterecektir. Evinde uzaktan eğitime katılımını sağlayacak telefon, tablet veya internet bağlantısı olmayan öğrencilerin uzaktan eğitime hazırbulunuşluğunun ihtimalinden bahsetmek mümkün değildir. Bu imkana sahip öğrenciler ise iyi ihtimalle dersleri ve ilgili dokümanları dikkatle takip etti. Daha iyi bir ihtimalle farklı platformdaki içeriklere de katıldı, etkinlik ve uygulamalarda beceriler kazandı ve gelişim sürecini devam ettirdi. Yine de bazı veliler, bu becerileri bir adım ileriye taşıyacak desteği ve hazırlığı sunacak kişisel ve sosyal donanımlara sahip değildir.

Bir öğrencinin özdenetimi ve başarısını velisinin sosyo-ekonomik ve kültürel özellikleriyle zorunlu bir nedensellik ilişkisine saplanmış olarak görmek büyük hatadır. Fakat çoğunlukla maddi imkana bağlı olan uzaktan eğitim söz konusu olduğunda bu nedensellik ilişkisi büyük oranda geçerli oluyor. Bununla birlikte sadece teknolojik araçlara sahip olmak değil bunu eğitim bağlamında da anlamlandırabilmiş çok sınırlı sayıda öğrencinin haricindekilerde bir hazırbulunuşluk probleminden bahsetmek mümkündür. Durum böyle olunca uzaktan eğitim araçlarına inancını yitirmiş, derslerin verimsizliğinden şikayet eden; öte yandan yüz yüze eğitimi sınav başarıları için gerekli gören bir öğrenci profili ortaya çıkmaktadır.

Uzaktan veya yüz yüze eğitimde bir başarıdan bahsetmek için araç ve hedeflere uygun hazırbulunuşluğun sağlanması gerekmektedir. Farklı realitelere sahip öğrencilerin aynı anda hazırbulunuşluklarını mümkün kılacak sosyal koşullar göz ardı edilmemelidir. Karar alımı sürecinde velilerin ve öğrencilerin tepkileri bu hazırbulunuşluğun sosyal bağlamı çerçevesinde değerlendirilmelidir.

MEB, öğrenciler arasındaki sosyo-ekonomik özellikler odaklı farklılıkların eğitimde ayrımcılığa dönüşmemesi için çalışmalar yürütmektedir. Önemli bir mesafe alınmış durumda fakat dinamik bir süreç olduğu için alınacak çok yol vardır. MEB’in ayrıca sürekli öğretmen ve okul lideri gelişim modelleri geliştirme konusunda mevcut çıtayı daha yukarıya taşıması gerekmektedir. Çünkü veli yetkinliklerinin arttırılmasında, olabildiğince dijital okur-yazarlığın geliştirilebilmesinde okul müdürleri ve öğretmenler hayati önemdedir. Bu bağlamda velilerin, öğrencilerin becerilerine yönelik farkındalık kazanması için yüz yüze ve uzaktan eğitim programları üretilebilir. Öğrencilerin becerilerini aktif olarak takip edilebilmesi için rehberlik ve psikolojik danışmanlık servisleri niceliksel ve niteliksel olarak geliştirilebilir. Bunun dışında kriz sürecinde yerel yönetimlerin, Gençlik Spor Bakanlığı’nın gençlik merkezlerinin ve ilgili Sivil Toplum Kuruluşlarının sürece yaratıcı çözümlerle katkı vermeleri gerekmektedir. Böylece öğrencilerin eğitimle münasebeti maddi imkanlarla ve velilerin yetkinlikleriyle sınırlandırılmamış olur. Bu konuda mevcut sorunların çözümü konusunda hem MEB’in hem de diğer şirket ve sivil toplum kuruluşların başlattı eğitim seferberliği eksikliklerin giderilmesinde ve fırsat eşitliği konusunda problem yaşayan kesimler açısından belirgin bir katkı sağlayacaktır.


Etiketler »  

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için "veri politikamızı" inceleyebilirsiniz. Daha fazlası