16 Nisan referandumu yüzde 51,41 oy oranı (25.157.025 “evet” oyu) ile kabul edildi. Milletimiz 1.379.934 oy farkla Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine “evet” dedi. Böylece siyasal istikrarımızın kalıcı hale geleceği, güçlü liderliğin kurumsallaşacağı, iktidarın kaynağına demokratik meşruiyetin yerleşeceği, dar ideolojik siyasetin mevzi kaybederek toplumun farklı kesimlerine aynı anda ulaşabilecek yerli ve milli merkez siyasetin güçleneceği bir sürece girildi. Peki, referandum sonucu manşetlere nasıl yansıdı?
Milli Basın “Evet”i Manşete Taşıdı
Türk basınının referandum sonuçlarını beş başlık altında ele aldığını söylemek yanlış olmaz. Sabah, Yeni Şafak, Star, Akşam ve Milliyet gazeteleri sonucu “Milletin Zaferi” olarak yorumladılar. “Halk İhtilali” manşeti ile çıkan Sabah gazetesi Türk milletinin kendi sistemini seçerek “Değişime Evet” dediğini ve milletin Erdoğan’a sahip çıktığının altını çizdi. Katılımın yüzde 85,32 olduğu referandumu bir “Demokrasi Şöleni” olarak niteleyen gazete sonucu 80 milyonun zaferi olarak değerlendirdi. Yeni Şafak gazetesi referandum sonucunu “Milletin Dik Duruşu” olarak niteledi ve referandum öncesi bilhassa Avrupa’da yaşanan gelişmelere cevaben yüzde 51,41’in dış mihraklara en güzel cevap olduğunu yazdı. Star gazetesi 16 Nisan’ı “Yeni Türkiye’nin Doğum Günü” ilan etti ve Türk milletinin istikrar ve istiklali için vesayetin kökünü kazıyacak tarihi Anayasa referandumuna onay verdiğini manşetine taşıdı. Akşam gazetesi Türk milletinin “evet” oyu ile ülkemize içeriden ve dışarıdan yapılan tüm saldırılara karşı “dur” dediğini, darbeler, koalisyonlar, krizler ve vesayetler döneminin tarihe gömüldüğünü işaret etti. Milliyet gazetesi Erdoğan’ın “80 milyonun zaferi” sözlerini manşete taşıdı.
Türkiye ve HaberTürk gazeteleri referandum sonucunu Cumhurbaşkanı Erdoğan özelinde değerlendirdi. HaberTürk gazetesi sonucu “Erdoğan’ın Zaferi” olarak görürken, Türkiye gazetesi sonucu “Ve Sistem Değişti O Artık Başkan” şeklinde yorumladı. Erdoğan’ın bugüne kadar girdiği tüm seçimleri kazandığına dikkat çeken Türkiye gazetesi referandumda yüzde 51,42 “evet” veren millet için de, “Liderini başkanlığa taşıdı, prangaları kırdı, yükseliş devrini başlattı” yorumunda bulundu. HaberTürk gazetesi Erdoğan, Binali Yıldırım ve Devlet Bahçeli’nin seçmenlere karşı ortak tutumunu ön plana çıkartırken CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun YSK’yı hedef alan açıklamalarına da geniş yer verdi.
Takvim gazetesi referandum sonucunu Türk milletinin Batı’ya bir cevabı olarak yorumladı. İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca ve Yunanca “evet” diyerek sonucun bir “Anadolu İhtilali” olduğunu belirtti.
Hürriyet, Karar, Akit ve Ortadoğu gazeteleri “yeni sistem” vurgusu yaptılar. Akit gazetesi ilk sayfasında hayır cephesini oluşturan “terör örgütleri PKK, FETÖ ve DEAŞ’a rağmen” milletin yeni sisteme “evet” dediğini belirtti. Ortadoğu gazetesi ise “evet” kararının tüm Türkiye’ye ait olduğunun altını çizdi.
Karar gazetesi 16 Nisan’ı Yeni Dönem manşetiyle aktardı. Seçimin bıçak sırtında geçtiğini belirten Karar Başbakan Binali Yıldırım’ın, “Kimsenin kalbi kırılmasın” mesajını ön plana çıkarttı.
Hürriyet gazetesi referandum sonucunu sistem değişikliği olarak verdi. “94 Yıl Sonra” söylemiyle 1923’e gönderme yapan Hürriyet parlamenter sistemin kaldırıldığını ve Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçişi öngören 18 maddelik Anayasa değişikliğinin kabul edildiğini yazdı. Hürriyet’in ilk sayfasında seçimin AK Parti zaferi olmadığına işaret eden bir haber dili hakimdi. AK Parti ve MHP ittifakının yüzde 61,4 oy getirmesi gerektiğini ancak sonucun bu oy oranının 10 puan gerisinde kaldığına manşet altı haber içeriğinde dikkat çeken Hürriyet, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun YSK hakkındaki iddialarına geniş yer verdi. Seçimlerin ve seçim sonuçlarının meşru olmadığının vurgulandığı haber içeriğinin yanı sıra seçim sonuçlarından Avrupa’nın temkinli olduğuna dair haberi de ilk sayfasına taşıdı. Hürriyet Erdoğan’ın, “Atı alan Üsküdar’ı geçti” açıklamasının yanı sıra Binali Yıldırım’ın, “Bu oylamanın kaybedeni yok” açıklamasına da ilk sayfasında yer verdi.
Referandum sonucunu değerlendirmekten ziyade haberciliği referandum aleyhine bir propagandaya dönüştüren BirGün, Cumhuriyet, Sözcü ve Posta gazetelerinin tutumuna bakalım.
BirGün gazetesi referandumun hileyle kazanıldığını iddia etti. Manşetinde hayır veren 24 milyon insanı cesur olarak niteleyen BirGün referanduma “evet” diyen 26 milyon vatandaşımızı ise adaletsizlik, sahtekarlık ve ülkeyi karanlığa sürüklemekle suçladı. YSK’nın seçime şaibe düşürdüğünü iddia eden BirGün gazetesi ilk sayfasında Erdoğan ile ilgili en ufak bir bilgi ve açıklamaya yer vermedi. “Hayır”ın kıl payı kaçtığını, Anadolu Ajansı’nın manipülatif bir yayın yaptığını iddia eden BirGün, AK Parti’nin 2002 yılından bu yana ilk defa bir seçimde İstanbul’u kaybettiğini ve AK Parti-MHP ittifakının hüsrana uğradığını belirtti.
Sözcü ve Cumhuriyet seçimlerde hile yapıldığını ve YSK’nın kararının 2,5 milyon oyu etkileyerek seçim sonucunu değiştirdiğini iddia etti. Mevcut Anayasa değişikliğinin ülkenin yönetim şeklini değiştirdiğini ve bunun hileyle kabul ettirildiğini iddia ederek “evet” oyu kullanan 25.157.647 seçmeni yok sayan Sözcü ve Cumhuriyet 1.379.934 oy farkını da görmezden gelerek seçimin kıl payı kaçırıldığını söyledi. AK Parti ve MHP ittifakının beklenen sonucu vermediğini sayfasına taşıyan Cumhuriyet gazetesi seçim sonuçlarının bölgesel dağılımı üzerinden Türkiye’de değişim rüzgarlarının estiğini vurguladı. “Evet” oy oranını yüzde 51,14’e kadar düşüren Cumhuriyet gazetesi AK Parti kontrolünde olduğunu iddia ettiği Anadolu Ajansı’nın seçim sonuçlarını açıklamada hile ve manipülasyon yaptığını ima eden bir habere ilk sayfasında yer verdi.
Posta gazetesi ise seçim sonucunu “Kazanan da Kaybeden de Yok” şeklinde değerlendirdi.
Aydınlık gazetesi “evet” oylarını yüzde 51,2’ye kadar geriletirken, YSK’nın seçim sonuçlarını altı dakikalığına erişime kapattığını ve bu yolla sonuçlarını değiştirdiğini iddia etti. “Mühürsüz Anayasa” manşetiyle de manipülatif bir söylem kullanan Aydınlık gazetesi, Türkiye genelinde sandıkların yarısından fazlasında usulsüzlük yapıldığını öne sürdü. Aydınlık gazetesi gibi Yeni Asya gazetesi de YSK’nın mühürsüz pusula kararını manşetine taşıyarak, Türkiye’nin kaderini değiştirecek referandum sonucunu “Mahkemede Biter” şeklinde yorumladı. Yeniçağ gazetesi ise AK Parti, MHP ve BBP ittifakını hedef alarak “Blok Fire Verdi” manşetini attı.
Referandum sonrası yapılan açıklamalar, ortaya atılan iddialar, referandumun iptali için atılan adımlar ve gazete manşetlerine yansıyanlar... Tüm bunlar yaşananların taraflı-tarafsız birer özeti. Ana metin ise net; 16 Nisan 2017’de milli irade Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine evet diyerek tarihi bir dönüşüme imza attı.
