Kriter > Dosya > Dosya / Karadeniz'in Jeopolitiği |

Enerji Perspektifinden Karadeniz


Enerjinin transferi noktasında, Karadeniz ve Boğazlar oldukça önemli bir bölge. İstanbul Boğazından geçen 40 binden fazla geminin yaklaşık yarısı ham petrol ve LNG taşıyor. Yıllık 200 milyon tonun üzerinde petrol, Karadeniz’den geçerek Boğazlar vasıtasıyla uluslararası adreslerine ulaşıyor. Bu rakamlar Akdeniz'e Boğazlar vasıtasıyla bağlanan Karadeniz'in önemli bir enerji transfer noktası olduğunu göstermektedir.

Enerji Perspektifinden Karadeniz
TürkAkım doğalgaz boru hattı (İsa Terli, AA)

Karadeniz bölgesi, Rusya ve Hazar petrolü ile doğal gazının dünya pazarlarına ulaşmasında en önemli geçiş güzergahlarından birisidir. Aynı zamanda Karadeniz, sahip olduğu enerji potansiyeli sayesinde uluslararası enerji piyasaları açısından ön plana çıkmaktadır. Özellikle modern teknoloji ile birlikte, denizde hidrokarbon üretiminin artmaya başlaması, deniz tabanlarına sahip olma mücadelesine hız vermiştir. Ancak Karadeniz'e kıyısı olan ülkelerin deniz yetki alanları ile ilgili büyük bir ihtilafının olmaması, bölgede arama ve sondaj faaliyetlerinin artmasına ortam hazırlamaktadır. Bu arama ve sondaj faaliyetleri sonucunda, 2012’de Romanya’nın 40-80 milyar metreküp, 2020’de ise Türkiye’nin 405 milyar metreküp büyüklüğündeki keşifleri ortaya çıkmıştır. Türkiye’nin bulduğu büyük rezervle birlikte Karadeniz’de daha fazla doğal gaz çıkacağı yönünde bir algı da oluşmaya başladı.

Enerjinin transferi noktasında, Karadeniz ve Boğazların oldukça önemli olduğu görülüyor. İstanbul Boğazından geçen 40 binden fazla geminin yaklaşık yarısı ham petrol ve LNG taşımaktadır. Yıllık 200 milyon tonun üzerinde petrol, Karadeniz’den geçerek Boğazlar vasıtasıyla uluslararası adreslerine ulaşıyor. Bu rakamlar Akdeniz'e Boğazlar vasıtasıyla bağlanan Karadeniz'in önemli bir enerji transfer noktası olduğunu göstermektedir. Özellikle deniz ticareti ve enerji aktarım hatları, küresel ekonomiyi doğrudan etkilemektedir. Bu durum denizleri, ülkelerin enerji güvenliği açısından vazgeçilmez hale getirmiştir. Öyle ki denizler refah ve güvenliğin bir unsuru haline gelmiştir. Bu perspektiften bakıldığında Karadeniz’in bölge ülkelerinin deniz ticareti ve enerji güvenliği açısından son derece önemli olduğu anlaşılmaktadır.

 

Karadeniz’e Kıyısı Olan Ülkeler

Karadeniz’e kıyısı bulunan ülkelerin enerji durumuna bakıldığında, enerji kaynakları açısından zengin olan Rusya’nın ön plana çıktığını görmekteyiz. Rusya hem bölge ülkelerinin önemli bir tedarikçisi hem de uluslararası enerji piyasaları açısından güçlü bir aktör. Rusya, dünya petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 6,2’sine sahip. 2019 verilerine göre toplamda 100 milyar varilden fazla rezervi bulunan ülkenin günlük üretimi 11 milyon varilin üzerinde. Aynı zamanda Rusya 38 trilyon metreküplük doğal gaz rezervi ile dünya doğal gaz rezervlerinin yaklaşık beşte birine ev sahipliği yapıyor. Yıllık 780 milyar metreküplük üretimiyle doğal gazda etkili bir aktör olan ülke, bu üretimin 260 milyar metreküplük kısmını boru hatları ve LNG tankerleri ile Karadeniz üzerinden ihraç ediyor.

Toplam 600 milyon varillik bir petrol rezervi bulunan Romanya'nın günlük 75 bin varillik bir üretimi söz konusudur. Ancak ülkenin toplamda 224 bin varillik bir tüketimi bulunmaktadır. Yıllık 10 milyar metreküplük bir doğal gaz üretimi olan ülkede ortalama 11 milyar metreküplük doğal gaz tüketilmektedir. Sonuç olarak Romanya enerji bağımlılık oranı Karadeniz’de en düşük olan ülkelerden birisidir. Aynı şekilde yaklaşık 1,1 trilyon metreküplük bir doğal gaz rezervine sahip olan Ukrayna'nın 2019 verilerine göre yaklaşık 20 milyar metreküp doğal gaz üretimi bulunmaktadır. Ancak ülke yıllık 40 milyar metreküpten fazla doğal gaza ihtiyaç duymaktadır. Bölgede bulunan diğer ülkelerden Bulgaristan ve Gürcistan ise enerji kaynakları açısından fakir ülkeler ve bu yüzden diğer bölge ülkeleri gibi enerji tedarikinde Karadeniz rotasını kullanıyorlar.

Sonuç olarak bölge ülkelerinin Rusya haricinde ciddi bir enerji rezervi bulunmamaktadır. Bundan dolayı Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin, enerjide değişen oranlarda dışa bağımlılıkları söz konusudur. Özellikle Rusya'dan bölge ülkeleri önemli miktarda doğal gaz ve petrol ithal etmektedir. Karadeniz’de arama ve sondaj çalışmalarına Romanya’nın daha fazla ağırlık verdiği bilinmektedir. Diğer bölge ülkelerinin de Türkiye’nin tarihi keşfi sonrası Karadeniz’de arama ve sondaj faaliyetlerini daha fazla artırmaları beklenebilir.

 

Türkiye Açısından Önemi

Bölgenin en önemli aktörlerinden biri olan Türkiye petrol ve doğal gazın büyük bir bölümünü ithal etmektedir. Türkiye’nin günlük petrol tüketimi ortalama 1 milyon varil, doğal gaz tüketimi ise yaklaşık olarak 45 milyar metreküp civarındadır. Doğal gazda yüzde 99 oranında dışa bağımlı olan Türkiye açısından Karadeniz bölgesi oldukça önemlidir. Özellikle 405 milyar metreküp civarında bulduğu doğal gaz rezervi ile birlikte Türkiye dışa bağımlılık oranını düşürebilir. Ayrıca bu keşifle birlikte Türkiye derin denizlerdeki arama ve sondaj yapma kabiliyetini kanıtlamıştır. Yıllarca karada yapılan arama ve sondaj çalışmalarında istediği sonuca ulaşamayan Türkiye, Karadeniz’de bu alanda tarihi bir başarı yakalamıştır.

Türkiye'nin enerji tedariki için iki adet doğal gaz boru hattı projesinin Karadeniz’den geçmesi bölgeyi Türkiye açısından daha önemli bir konuma getirmiştir. Öyle ki bölgede bulunan Mavi Akım ve Türk Akımı boru hatları Türkiye'nin enerji güvenliği açısından oldukça önemlidir. Bununla birlikte Türk Akımı projesi ile Rus doğal gazının Karadeniz’i geçerek Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşması sonucu yeni bir enerji hattı ortaya çıkmıştır. Böylece Türkiye TANAP projesinden sonra Türk Akımı projesiyle birlikte Avrupa’nın enerji güvenliğine katkı sunarken, enerjide merkez olma yolunda mesafe kat etmiştir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının offshore alanlarında daha etkili üretim ortaya koymasından dolayı Karadeniz yenilenebilir enerji üretimi açısından önemli potansiyel barındırmaktadır. Özellikle gelecekte daha fazla kullanılacağı öngörülen hidrojen hidratların Karadeniz'de çok fazla bulunması, bölgenin önemini artırmaktadır. Bununla birlikte Türkiye'nin bulduğu doğal gaz rezervinden sonra bölgenin enerji piyasaları açısından önemi daha fazla artmıştır. Arama ve sondaj çalışmalarının daha da artması beklenen bölgede, yeni büyük rezervlerin bulunması durumunda, Karadeniz’in Doğu Akdeniz gibi ön plana çıkacağı anlaşılmaktadır. Sonuç olarak Karadeniz hem enerji kaynaklarının transferi hem de yeni hidrokarbon kaynaklarının keşfiyle daha önemli hale gelmeye başlamıştır.

 


Etiketler »  

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için "veri politikamızı" inceleyebilirsiniz. Daha fazlası