Kriter > Siyaset |

Uyum Yasalarında AK Parti-MHP Uzlaşısı


Millet 16 Nisan referandumuyla birlikte “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”ne geçişi öngören anayasa değişikliğine “evet” dedi. Şimdi gözler Mecliste… Paketteki değişikliklerin büyük çoğunluğu 3 Kasım 2019'da hayata geçecek.

Uyum Yasalarında AK Parti-MHP Uzlaşısı

Millet 16 Nisan referandumuyla birlikte “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”ne geçişi öngören anayasa değişikliğine “evet” dedi. Şimdi gözler Mecliste… Paketteki değişikliklerin büyük çoğunluğu 3 Kasım 2019'da hayata geçecek. Çıkarılacak uyum yasalarıyla birlikte, 2019’da Türkiye yeni bir hükümet sistemiyle yönetilecek. Kriter dergisi olarak uyum yasaları sürecinin dinamiklerini ve nasıl işleyeceğini AK Parti Milletvekili Markar Esayan, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Alkan ve SETA Siyaset Araştırmaları Direktörü Dr. Nebi Miş’e yönelttik. Üç isimden aldığımız cevaplar konuyu olabildiğince detaylandırıyor.

Şu anda Türkiye’nin önünde mühim bir süreç var. Mevcut yasaların Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemiyle uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. Bu süreç nasıl işleyecek?

Markar Esayan: Şimdi biliyorsunuz 16 Nisan’da milletimiz tarafından kabul edilen referandum maddeleri içerisinde bununla ilgili altı aylık bir takvim var. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine dönük alt hukuk metinlerinde yapılması gereken uyumlandırma çalışmaları söz konusu. Yuvarlak söylüyorum 1.300 tane kanunumuz var, bu kanunlar içerisinde artık 2019 seçimlerinde olmayacak olan “bakanlar kurulu” ve “başbakanlık” gibi kaldırılmış makamların ayıklanması gerekiyor. Bunun dışında partilerin bu noktada uzlaşmaya varması lazım. Sayın Başbakanımız Binali Yıldırım, MHP lideri Devlet Bahçeli ile bununla ilgili bir ön görüşme yapmıştı. Bu görüşmeler diğer partilerle de devam edecektir. Bu görüşmeler tamamlandığı zaman Meclisin de önündeki öncelikli iş uyum yasalarını yapmak olacak.

Haluk Alkan: Anayasa değişiklik kanununda cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin 3 Kasım 2019 tarihinde birlikte yapılacağını belirtmektedir. Bu düzenleme ilgili tarihin yeni sistemin tam anlamıyla başlangıç tarihini de oluşturacağını göstermektedir. Meclisin yeni sistemin mantığına uygun ve demokratik işleyişi esas alan bir yaklaşımla uyum yasalarını çıkarması ve yine aynı yaklaşımla iç tüzük değişikliklerini gerçekleştirmesi büyük önem taşımaktadır. Anayasa değişikliği uyum düzenlemelerinde Meclise öncelik tanımıştır. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri alanına giren uyum düzenlemeleri ancak yeni sisteme göre cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılmasından sonra gerçekleştirilebilecektir. Meclisin bu uzun süreli önceliği iyi değerlendirmesi gereklidir.

Nebi Miş: Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini getiren Anayasa değişikliği 18 maddede düzenlense de mevcut Anayasa’nın 70’e yakın maddesini etkilemektedir. Bu değişiklikler Anayasa’nın bazı maddelerini tamamen kaldırmakta bazılarını ise değiştirmektedir. Bu da yasama, yürütme ve yargıya yönelik birçok yasada uyum değişikliğini zorunlu kılmaktadır. Bu anlamda mevcut birçok yasada gerekli kelime ve ibarelerin değiştirilmesi, metinden çıkarılması, bazı maddelerin yürürlükten kaldırılması ve bazı yasaların yürürlük maddelerinin yeni sisteme uygun hale getirilmesi zorunludur. Örneğin mevcut yasalardaki “bakanlar kurulunca yürütülür” ibarelerinin hepsinin değiştirilerek “cumhurbaşkanı tarafından yürütülür” şekline dönüştürülmesi gerekmektedir.

Muhalefet Tavır Değiştirmeli

Daha önce anayasa çalışmalarında yaşanan olumsuz tablo biliniyor. Bu süreçte muhalefetten yeterli destek alınabilinecek mi?

Markar Esayan: Bu konuda CHP’nin tavır değiştirmesi çok iyi olur ama şu anda ortaya koyduğu pratiklerde henüz referandum sonuçlarını hazmedememe gibi bir durumu var. Sayın Başbakanımız Binali Yıldırım Bahçeli ile görüşmüştü, bu temaslar devam edecektir. CHP’ye de çağrı yapılacaktır hatta görüşmeler olacaktır. Buradaki ciddi sıkıntı CHP’nin reddediş tavrı. Yani böyle önemli bir değişiklik yasalaştı ama hala bu konuda şaibe üretmeye, bunu tanımamaya yönelik bir tavır var. Bu beyhude bir tavır ama bu CHP için süreçlere katılmama açısından bir gerekçe oluyor. Biliyorsunuz ki referandum öncesinde de Başbakanımız da Sayın Bahçeli de Kılıçdaroğlu’na teklif henüz hazırlanmadan önce çağrı yapmışlardı, birkaç defa “Siz de gelin, katılın hatta kendi önerinizle gelin, bizim hazırladığımız teklife önerilerinizi bildirin ama kategorik olarak reddediyorsanız da kendi önerinizi getirin... Siz de kabul ediyorsunuz ki bu hükümet sistemi verimli değil eksikleri var, yanlışları var...” demişlerdi. Ama bunu da kategorik olarak reddedip katılmadılar. “Şu anda ne gözüküyor?” derseniz AK Parti ve MHP’nin bu konuda öncülük yapacağı gözüküyor diyebiliriz.

Haluk Alkan: Kasım 2019’a kadar sürecek olan geçiş dönemi yeni sistemin çoğulcu demokrasiyi güçlendirecek şekilde uyum yasaları ile desteklenmesi, sistemin işleyişini rahatlatacak geleneklerin oluşturulması yönünde belirleyici adımların atılması, referandumda “evet” ya da “hayır” oyu vermiş tüm kesimlere sistemin işleyebilirliği konusunda güven verici söylem ve uygulamaların hayata geçirileceği bir süreç olarak işletilmelidir. Bu noktada başta Cumhurbaşkanımız olmak üzere iktidar ve muhalefete yeni siyaset oyununun kural, kurum ve geleneklerinin şekillenmesinde büyük sorumluluk düşmektedir. Özellikle uyum yasalarının çıkartılmasında “hayır”a destek veren siyasi aktörlerin sürece katılmaları, somut önerilerini müzakereye açmaları geçiş sürecinin demokrasiyi yeniden inşa dönemi olmasını sağlayacaktır. Türkiye ilk defa yeni bir siyasetin kuralları ve geleneklerini tamamıyla siyasal aktörlerin şekillendireceği bir fırsatı yakalamıştır. Bunun özellikle muhalefet tarafından iyi değerlendirilmesi demokrasimiz için büyük bir kazanım olacaktır.

Nebi Miş: Uyum yasalarının Meclisten geçirilmesi sürecinde muhalefet partilerinin tutumlarını ikiye ayırmak gerekmektedir. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile ilgili Anayasa değişikliği çalışmalarında CHP ve HDP engelleyici bir tutum takınmışlardır. CHP ve HDP uyum yasalarının hem komisyonlar hem de Meclis Genel Kurulunda görüşülmesi sırasında Anayasa değişikliği sürecinde gösterdikleri “direnç siyaseti” kadar olmasa bile uyum yasalarının birçoğuna itiraz edeceklerdir. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi değişikliğini öngören 18 maddelik değişiklik AK Parti ve MHP’nin uzlaşması ile gerçekleştirilmiştir. Bu iki partinin uzlaşma arayışı uyum yasaları sürecinde de devam edecektir.

Mevcut İç Tüzük Oldukça Verimsiz

Öncelikli olarak değişiklik yapılması gereken kanunlar arasında neler var?

Markar Esayan: Öncelikli olarak “tüzük” konusunda çalışma söz konusu. Meclis tüzüğünde gerçekten iş yapmayı zorlaştıran pek çok geciktirici verimsizlik yaratan unsurlar var. Meclise yeni bir tüzük gerektiğini bütün partiler kabul ediyor. Öncelikli olarak tüzüğün değişeceğini düşünüyorum, diğerleri daha çok diğer partilerle yapılacak diyaloglardan sonra netleşecektir.

Haluk Alkan: Öncelikle değişikliklerin Resmi Gazete’de yayınlanmasından itibaren altı ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi gerekli iç tüzük değişikliklerini yapacak ve diğer kanuni düzenlemeleri gerçekleştirecektir. Bu hükme göre Meclis yürütmenin içinde ve tüm yasama faaliyetlerine katıldığı eski işleyişten farklı olarak tamamıyla yasama fonksiyonunun öne çıkacağı yeni bir iç tüzük hazırlayacaktır. Tabii Meclisin denetim yetkilerinin ayrıntılarının yeni sistemin mantığına göre yeniden ele alınıp düzenlenmesi bu noktada önem kazanacaktır. Özellikle meclis araştırmasının etkin bir denetim yolu olarak yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

Ama asıl önemli olan kapsamlı uyum yasalarıdır. Bu açıdan Cumhurbaşkanlığı ve Meclis seçimleri ayrı ayrı olmak üzere seçim kanunları, Siyasi Partiler Kanunu ve özellikle Kamu Yönetimi Çerçeve Kanunu’nun çıkartılması büyük önem taşımaktadır.

Nebi Miş: Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin gerektirdiği değişikliklerden ilki TBMM iç tüzüğü ile ilgilidir. Diğer taraftan Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu, Milletvekili Seçimi Kanunu, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun, Siyasi Partiler Kanunu, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu, Uyuşmazlık Mahkemesi Kanunu, Askeri Ceza Kanunu gibi hususları içeren değişikliklerle ilgili çalışmaların başlatıldığı Adalet Bakanlığı tarafından duyurulmuştur. Tabii ki değişiklik yapılacak kanunlar sadece bunlarla sınırlı değildir.


Etiketler »  

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için "veri politikamızı" inceleyebilirsiniz. Daha fazlası