Tekno-Politik Rekabette QUAD Cephesi: 2024 Liderler Zirvesinin Söyledikleri

Eylül 2024'te ABD Başkanı Joe Biden’ın memleketi olan Wilmington, Delaware'de düzenlenen QUAD Liderler Zirvesi, Hint-Pasifik'in jeopolitik mimarisini şekillendiren kritik bir güç olarak ABD, Hindistan, Japonya ve Avustralya'dan oluşan QUAD ortaklığının stratejik konsolidasyonunda önemli bir ana işaret etti. Bir zamanlar Çin'in artan etkisiyle ilgili ortak kaygıları olan demokrasilerin gayriresmi birlikteliği olan bu oluşum, kurumsallaşarak çok yönlü bir ortaklığa dönüştü.

QUAD, artık sadece bir diplomatik ittifak değil, küresel tekno-politik rekabetin merkezinde Çin’e karşı oluşturulan stratejik bir cephe haline geliyor. 2024 QUAD Liderler Zirvesi, yapay zekâdan 5G’ye, deniz altı kablolarından dijital altyapıya kadar birçok alanda, teknoloji üzerinden şekillenen bu yeni güç mücadelesinin nasıl derinleştiğini gösteriyor.

QUAD, kendisini oluşturan ülkelerin güçlü yanlarından yararlanarak karmaşık zorlukları (salgın hastalıklar, kritik altyapı, siber güvenlik ve iklim değişikliği) ele alabilen bir mekanizma haline geliyor. Bununla birlikte, iş birliği ve kapsayıcılık söylemi dikkatle hazırlanmış olsa da kabul edilmesi gereken temel stratejik motivasyonlar söz konusu. QUAD'ın küresel ticaret ve teknolojik inovasyon için çok önemli bir bölge olan Hint-Pasifik'te artan ayak izi, Çin'in etkisine karşı koymak ve Hint-Pasifik'in -ABD’li diplomatların deyimiyle- “özgür ve açık” kalmasını sağlamakla bir şekilde bağlantılı.

QUAD Misyonunun Genişlemesi: Güvenliğin Ötesinde

Bu yılki zirvede, QUAD liderleri, ortaklığın on yıllar boyunca önemini pekiştirmeyi amaçlayan yeni girişimleri duyurdu. Bu girişimler, iklim uyum programlarından denizcilik alanındaki farkındalığı artırmaya ve yüksek kaliteli altyapı projeleri yoluyla ekonomik bağları derinleştirmeye kadar uzanıyor. QUAD’ın gündemini halk sağlığı, dijital altyapı ve iklim değişikliği gibi askeri olmayan zorlukları da içerecek şekilde genişletebilmesi, Hint-Pasifik bölgesinin karşı karşıya olduğu zorlukları göz önünde bulundurduğunu gösteriyor.

QUAD’ın kritik ve gelişen teknolojiler üzerindeki çalışmaları öne çıkıyor. Bu çalışmalar, üyeler arası bağlantıyı artıran, siber güvenliği güçlendiren ve tedarik zinciri dayanıklılığını destekleyen yenilikleri teşvik etmeye odaklanıyor. QUAD, bölgedeki Palau’da Açık Radyo Erişim Ağlarının (Open RAN) uygulanmasından, kuantum araştırma merkezlerinin kurulmasına kadar, sadece Çin’in teknolojik gücüne yetişmeyi hedeflemiyor, aynı zamanda teknoloji yönetiminde küresel standardı belirlemeyi amaçlıyor.

Kurumsallaşma: Dayanıklılık İnşası

Duyurulan girişimler iddialı. Ancak en iddialı olan QUAD’ın devam eden kurumsallaşma süreci. QUAD liderlerinin son dört yılda altı kez bir araya gelmiş olması ve dışişleri bakanlarının daha sık toplanması, operasyonlarının düzenli hale geldiğini gösteriyor. ABD’de Eylül 2024’te Kongre bünyesinde iki partiden siyasiler tarafından QUAD Heyeti’nin oluşturulması ve önümüzdeki QUAD ticaret ve sanayi bakanları toplantıları, üye devletlerinin yasama ve yürütme süreçlerine kendisini daha fazla yerleştirdiğini ortaya koyuyor.

QUAD artık sadece üst düzey bir diplomatik forumdan ziyade, kalıcı bir ittifak haline geliyor. Denizaltı kablolarından yarı iletken tedarik zincirlerine kadar çeşitli sektörlerde QUAD projeleri için finansman sağlama taahhütleriyle ortaklık, Hint-Pasifik’te uzun vadeli bir oyuncu olarak kendini konumlandırıyor. Kurumsallaşma yolundaki bu girişimler, QUAD çalışmalarının mevcut liderlerinin görev sürelerinin ötesinde de devam edeceğine yönelik sinyal veriyor.

Temel Zorluk Deniz Güvenliği

Yeni alanlara genişlemesine rağmen, deniz güvenliği, QUAD misyonunun merkezinde yer almaya devam ediyor. Hint-Pasifik Deniz Alanı Farkındalığı Ortaklığı (IPMDA), QUAD’ın hayati deniz yollarını güvence altına alma, yasa dışı balıkçılıkla mücadele etme ve seyir serbestliğini sağlama konusundaki ortak yaklaşımın en açık örneklerinden biri. Bu girişim, Hint-Pasifik bölgesindeki ortakların sularını izlemelerine ve Münhasır Ekonomik Bölgelerini (Exclusive Economic Zone - EEZ) korumalarına yardımcı olacak en son teknolojilere erişimi içeriyor. Çin’in Güney Çin Denizi’nin geniş alanları üzerindeki iddialarını sürdürmesi bağlamında, QUAD’ın bölgesel deniz güvenliğine verdiği destek, hem stratejik bir zorunluluk hem de diplomatik bir öncelik olarak görülüyor.

QUAD, gözetim ve izleme araçları sağlamanın ötesinde, ortaklarının deniz hukuku uygulama kapasitelerini de geliştirmeyi taahhüt ediyor. Hindistan’ın 2025’te planlanan MAITRI (Hint-Pasifik’te Eğitim için Deniz Girişimi) atölyeleri, Hint-Pasifik ülkelerine denizlerdeki yasalarını daha iyi uygulama araçları sağlamayı planlıyor. QUAD, bu ülkelerin sadece deniz egemenliklerini savunmalarına yardımcı olmayı hedeflemiyor, aynı zamanda bunu Çin’den bağımsız bir şekilde yapabilme yeteneklerini de güçlendirmeyi amaçlıyor.

5G ve Yapay Zekâ

QUAD’ın dijital altyapıya yönelik çalışmaları, 5G teknolojisi ve yapay zekâ alanında da hız kazanıyor. Open Radio Access Networks (Open RAN) girişimi bünyesinde, ABD, Japonya, Hindistan ve Avustralya, 5G teknolojisinin güvenli ve dayanıklı olmasını sağlamak için yaklaşık 20 milyon dolarlık yatırım taahhüt ediyor. Bu girişimin merkezinde, Çin’in telekom altyapısı üzerindeki etkisini dengelemek yer alıyor. QUAD, bölgedeki dijital bağlantının, “güvenli ve açık” kalmasını sağlayarak Çin’in baskın etkisine karşı alternatif bir yol sunmayı hedefliyor.

QUAD ayrıca, Asya Açık Radyo Erişim Ağları Akademisi (Asia Open RAN Academy - AORA) gibi projelerle 5G teknolojisinin yayılmasını hızlandırmayı planlıyor. Filipinler’deki saha denemelerinin ardından, ABD ve Japonya 8 milyon dolarlık bir taahhütle bu çalışmayı genişletmeyi planlıyor. 2025 itibarıyla, yine bölgedeki Tuvalu’nun ulusal çapta 5G dağıtımına hazır hale getirilmesi için iş birliği yapılması hedefleniyor. Bu adımlar, Çin’in 5G teknolojilerindeki liderliğine karşı bölgesel bir alternatif sunma girişimi olarak değerlendiriliyor.

Yapay zekâ da QUAD’ın stratejisinde kilit rol oynuyor. AI-ENGAGE girişimi, tarımda yapay zekâ, robotik ve sensör teknolojilerini kullanarak inovasyonu teşvik etmeyi ve bölgedeki çiftçileri güçlendirmeyi amaçlıyor. 7.5 milyon doların üzerinde fon sağlanarak, yapay zekâ kullanımını, hem bölgesel kalkınma için bir araç olarak hem de küresel çapta güvenli ve emniyetli yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesi için bir fırsat olarak şekillendiriyor. Yapay zekâ sistemleri konusundaki iş birliği, QUAD’ın Çin’in bu alandaki hızlı ilerlemesine karşı koyma stratejisinin bir parçası olarak öne çıkıyor.

Denizaltı Kabloları

Bölgesel dijital bağlantının sürdürülebilirliği, QUAD’ın “Deniz Altı Kabloları ve Dijital Bağlantı” ortaklığıyla da destekleniyor. Deniz altı kablo ağlarının kapasitesi, dayanıklılığı ve güvenilirliği, bölgesel güvenlik ve refah açısından hayati önem taşıyor. QUAD ülkeleri, bu bağlamda Pasifik Adaları’nda birincil telekomünikasyon kablo bağlantısının 2025 sonuna kadar sağlanmasını taahhüt ediyor. Bu kablo yatırımları, Pasifik’teki adaların Çin’in dijital altyapı etkisine bağımlı kalmadan alternatif kaynaklara erişimini sağlamak üzere tasarlanıyor.

Buna bir örnek olarak Avustralya’nın Kablo Bağlantısı ve Dayanıklılık Merkezi verilebilir. Merkez bu yıl hizmete girdi ve bölgedeki talepler doğrultusunda atölye çalışmaları ve politika yardımı sağlıyor. Japonya, Nauru ve Kiribati gibi ülkelerde telekomünikasyon altyapısının yönetim kapasitesini geliştirmek için teknik iş birliği programlarını genişletmeyi planlıyor. Hindistan da denizaltı kablo bakım ve onarım kapasitesini genişletmek için bir fizibilite çalışması başlattı. Bu girişimler, bölgedeki dijital bağlantının çeşitlendirilmesini ve küresel ticaretin sürdürülebilir bir altyapı üzerinden devam etmesini güvence altına alıyor.

QUAD'ın Önündeki Diğer Zorluklar

QUAD’ın geniş kapsamlı gündemi hızlansa da aşırı genişleme riski taşıyor. Ortaklık, biyoteknoloji ve kuantum bilişim gibi yeni alanlara doğru genişlerken, QUAD’ın asıl misyonu olan Hint-Pasifik’te istikrar ve güvenliği koruma hedefinden sapma tehlikesi mevcut. QUAD için Çin’e karşı stratejik bir denge sağlama gerekliliği ile küresel çapta ortaya çıkan zorlukları ele alma arzusu arasında denge kurmak, önümüzdeki yıllarda hassas bir görev olacağa benziyor.

Bunun yanı sıra, QUAD’ın yalnızca ekonomisi güçlü demokrasilerden oluşan ve değerlerini Hint-Pasifik’in geri kalanına dayatan bir kulüp olarak algılanma sorunuyla da mücadele etmesi gerekiyor. QUAD, bu algıyı tersine çevirmek için, girişimlerinin gerçekten kapsayıcı ve bölgedeki ortaklarının ihtiyaçlarına yanıt verebilir nitelikte olduğunu gösterme ihtiyacı duyabilir. İttifakın özellikle Güneydoğu Asya ve Pasifik ülkelerinin ABD-Çin rekabetinde arada kalma endişelerini dikkate alması gerekiyor.

Sonuç: Küresel Tekno-Politik Rekabette Bir Cephe Olma Yolunda

2024 QUAD Liderler Zirvesi, QUAD’ın artık yalnızca bir güvenlik ortaklığı olmadığını, aynı zamanda Çin’e karşı verilen tekno-politik mücadelenin merkezinde yer aldığını açıkça ortaya koyuyor. Zirvede alınan kararlar, yapay zekâdan 5G’ye, denizaltı kablolarından dijital altyapıya kadar geniş bir yelpazede, QUAD’ın teknoloji ve altyapı alanında Çin’in etkisine karşı bir denge unsuru oluşturduğunu gösteriyor. İttifak, Hint-Pasifik bölgesinde sadece güvenlik değil, aynı zamanda dijital egemenlik ve teknoloji yönetimi açısından da Çin’e karşı bir cephe hattı inşa etme stratejisinin bir parçası haline gelmiş durumda. QUAD, bölgesel ortaklarına “alternatif” bir yol sunarken, bu stratejik yönelimin Çin ile rekabette yeni bir dönem başlatacağı su götürmez bir gerçek.