Resmi olmayan sonuçlara göre AK Parti bir kez daha seçimlerden birinci olarak çıktı. Cumhur İttifakı ortağı MHP ile beraber yüzde 52’lik bir oy oranına ulaşan AK Parti’nin sadece kendi oyları ise (yüzde 45) muhalefet cephesinin dört partisinin (CHP, İYİ Parti, HDP, SP) oylarının toplamını geride bıraktı. Kimi çevreler halen itirazların sürdüğü İstanbul ve Ankara sonuçlarına bakarak AK Parti’nin seçim başarısını konuşadursun parti doğu ve güneydoğu illerinde tartışılmayacak bir başarı elde etti.
HDP’nin Kayıpları
AK Parti bölgede halihazırda sahip olduğu büyükşehir ve il belediyelerinin hiçbirini bölgedeki rakibi HDP’ye kaybetmediği gibi 2014 yerel seçimlerinde HDP’nin (o zamanki adıyla BDP) kazandığı üç şehri geri almasını bildi. Şırnak, Bitlis ve Ağrı’yı AK Parti’ye kaybeden HDP böylece ilk defa belediye seçimlerini kazandığı illerde kayıplar yaşamış oldu. Bugüne kadar kazandığı il ve büyükşehir belediyelerini her seçimde korumasını bilen HDP için bölgede artık tehlike çanları çalıyor denilebilir. Seçimlerin doğu ve güneydoğuda bize gösterdiği temel bulgular şöyle sıralanabilir: Öncelikle AK Parti ittifak ortağı MHP’ye kaybettiği Erzincan hariç bölgede yönetimindeki tüm il ve büyükşehir belediyelerini yeniden kazanmayı bildi; Elazığ, Erzurum, Malatya, Muş, Bingöl, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Adıyaman. Bu şehirlerin hepsinde AK Parti 2014 yerel seçimlerinde kazanmış olduğu belediyeleri elinde tutabildi ve birçoğunu da oldukça büyük bir farkla kazandı. Bu illerden Şanlıurfa, Malatya, Erzurum gibi şehirlerde tek başına oyların yüzde 60’tan fazlasını alan AK Parti birçoğunda ise ittifak ortağı MHP ile oyların yüzde 70’ten fazlasını elde etti. Adıyaman ve Şanlıurfa gibi AK Parti’nin kalesi olarak görülebilecek illerde aday çıkarmayıp Saadet Partisi’ni destekleyen HDP yine bu şehirleri AK Parti’den alamadı.
Bunun yanında AK Parti, HDP’den Ağrı, Bitlis ve Şırnak’ı geri kazanırken bu partiye tek bir şehir belediyesini kaybetmedi. Sadece bu bile AK Parti’nin seçim sonuçlarını en azından bölge özelinde bir zafer olarak görmesine imkan vermekte. Bu sonucu daha etkileyici yapan unsur AK Parti’nin bu şehirlerde kazanmasını sağlayan farkın küçük bir oy değişikliğinden değil ciddi oy kazanımlarından kaynaklanıyor olması. Oldukça büyük bir kayma oldu. Hatta AK Parti, HDP’den geri aldığı bu şehirlerden Şırnak’ta oyların yüzde 62’sini, Ağrı’da da yüzde 56’sını aldı. Resmi olmayan sonuçlara göre AK Parti böylece 2014’te yalnızca yüzde 38’ini alabildiği Ağrı’daki oylarını 14 puan, Şırnak’taki oylarını da 45 puan artırmış oldu. İl bazında AK Parti’ye üç şehir kaybeden HDP ise 2014 yerel seçimlerinde MHP’nin kazanmış olduğu Kars’ta ilk sırada yer alırken Tunceli’yi de Türkiye Komünist Partisi’ne (TKP) kaybetti. Merkez ilçesini TKP, geri kalan yedi ilçesinden beşini CHP ve ikisini de AK Parti’nin kazandığı Tunceli’de böylelikle HDP tamamen silindi.
HDP 2014 seçimlerinde ilçe belediyeleri kazandığı Elazığ, Bingöl gibi şehirlerde ise 31 Mart seçimlerinde hiçbir ilçeyi kazanamadı. Bu ilçeleri kazanamamak bir yana HDP açısından çok ciddi gerilemeler yaşandı. Örneğin benim de memleketim olan Elazığ’ın Sivrice ilçesinde Cumhur İttifakı yüzde 97 (MHP yüzde 49, AK Parti yüzde 48) oy alırken ilde de sağ partilerin oy toplamı yüzde 97’yi bulmuş durumda. Sadece bu örnek bile PKK’nın kurmayı planladığı hayali devletin haritalarının absürtlüğünü ortaya koymakta. Bu absürt haritalar bırakın Sivrice’yi, Elazığ’ı, Sivas’ın dahi ötesine geçmekte. Ancak Sivas’ın ötesinde emelleri olan PKK’nın Şırnak’ı pek çok ilçesiyle beraber kaybetmesi HDP’yi siyasi kolu olarak gören terör örgütü için de hazmı zor bir durum olmalı. Elazığ, Bingöl gibi şehirlerden tamamen silinen HDP yine bölgede pek çok şehirde de oldukça zayıf bir görüntü verdi. Merkez ilçesiyle beraber yedi ilçeli Bitlis’te tek bir ilçede birinci gelebilen HDP, Kars ve Iğdır’da merkez ilçelerini kazanmakla beraber bu iki şehirde de başka hiçbir ilçede birinci gelemedi.
İlçelerdeki AK Parti Başarısı
Bir diğer çarpıcı husus AK Parti’nin kazandığı veya kaybettiği bölge illerinde pek çok ilçe belediyesini kazanması oldu. En çarpıcı örneklerin başında HDP’nin kalesi olarak bilinen Hakkari ve Şırnak gelmekte. AK Parti Hakkari’de merkez ilçeyi dolayısıyla ili kaybederken diğer dört ilçeden üçünü (Derecik, Şemdinli ve Çukurca) kazandı. HDP’nin kalesi olarak bilinen Şırnak’ta da AK Parti sadece şehri değil Uludere ve Beytüşşebap ilçelerini de HDP’den aldı. Önceki seçimlerde de kazanmış olduğu Güçlükonak’la beraber böylece AK Parti Şırnak’ın merkez dahil yedi ilçesinden dördünü kazanmış oldu. Büyükşehir olarak zaten AK Parti’nin kalesi olarak görülebilecek Şanlıurfa’da ise AK Parti 2014 seçimlerinde HDP’nin (o zamanki adıyla BDP) kazandığı dört ilçeden üçünü (Bozova, Viranşehir, Halfeti) geri almasını bildi. Neredeyse tüm illerde kazandığı belediye sayısını artıran AK Parti Diyarbakır’da ise Çermik ve Hani ilçeleri dışında kazanamayarak elde ettiği ilçe sayısı bakımından 2014 seçimlerindeki konumunu korudu. Bununla birlikte hemen hemen tüm bölge şehirlerinde –HDP’nin ilk geldiği yerlerde bile– AK Parti kazandığı belediye ilçelerinin sayısını arttırdı. İlçeler bazındaki sonuçlara göre artık Türkiye’nin doğu ve güneydoğu kentleri HDP’nin hegemonyasından çıkmıştır.
Tabii bu sonuçlar HDP’nin bölgeden silindiği anlamına gelmemektedir. Bölgede onlarca ilçede tek haneli oy oranlarında kalan HDP öte yandan halen Diyarbakır’ın Bağlar, Bismil, Lice ve Silvan; Şırnak’ın Cizre ve İdil; Mardin’in Kızıltepe ve Nusaybin; Van’ın Başkale ve Özalp ilçelerinde yüzde 70’i aşan oy oranına ulaşabildi. Dolayısıyla HDP halihazırda bölgede AK Parti dışında etkin olan, yaygın destek bulabilen yegane partidir. Bu da bize bölgedeki temel siyasi çekişmenin AK Parti-HDP arasında devam edeceğini göstermektedir.
Genel olarak bu sonuçlar AK Parti’nin Türkiye’nin doğu ve güneydoğu illerinde 31 Mart seçimlerinin kazananı olduğunu göstermektedir. HDP ise 2014 yerel seçimlerinde kazandığı birçok belediyeyi kaybetmiş, kimi bölge şehirlerinde de tamamen haritadan silinmiştir. 2014’te BDP adıyla girdiği yerel seçimlerde büyükşehirler dahil 10 il ve 67 ilçede seçimi kazanan HDP 2019 seçimlerinde –yeni oluşturulan ilçelerle bölgedeki belediye sayısının artmasına rağmen– bu sayıyı 8 il ve 50 ilçeye düşürmüştür.
Alınan sonuçlar bölgede yaygın olarak iddia edilen üç iddiayı çürütmüştür. Buna göre AK Parti’nin MHP ile kurduğu seçim ittifakı, bölgedeki kayyum atamaları ve terörle mücadeleden taviz verilmemesi AK Parti’ye oy kaybettirecek hatta parti güya bölgede haritadan tamamen silinecekti. Ancak görülen o ki AK Parti değil haritadan silinmek, pek çok ilde HDP’yi haritadan sildi. Bu sonuçlar göstermektedir ki AK Parti’nin Türk, Kürt, Zaza, Arap fark etmeksizin bölgenin tüm etnik ve kültürel renklerine karşı gösterdiği saygı ve hoşgörüsü bölgede samimi bulunmaktadır. Özellikle bölgede yaşayan Kürt vatandaşlar HDP’nin bölgede sürdürdüğü etnik milliyetçilikle arasına mesafe koymuş, 2015 yazında başlayıp pek çok bölge yerleşkesini darmadağın eden PKK-HDP hendek kalkışmasının faturasını HDP’ye kesmiştir.
Bununla beraber geçmiş seçimlerde rakibi AK Parti’nin milletvekili adayı dahil pek çok temsilcisini, il ve ilçe başkanını katleden, kaçıran PKK’nın bu korku siyaseti başarı şansını yitirmiştir. Türkiye’nin kararlılıkla sürdürdüğü terörle mücadele politikaları bölgede PKK’nın tehdit ve cebirle oy kazanma taktiklerini boşa çıkarmıştır. Bundan sonraki süreçte HDP’li belediyeler artık kaynaklarını terör örgütüne seferber edemeyecek, bu kaynakları bölge insanına hizmet için aktarmak zorunda bırakılacaktır. Bu şartlar altında AK Parti’nin hizmet odaklı belediyecilik siyaseti sürüp HDP’nin etnik milliyetçi ve PKK şiddetiyle desteklenen zor politikaları son buldukça, bölgede hayat normale dönüp terör hatıraları silindikçe AK Parti’nin bölgede kazanmaya devam edeceği öngörülebilir. Tabii bu trendin önündeki en büyük risk PKK’nın bölge insanına acılar yaşatmaya devam ederek “ortak acı” anlatısı kurması ve hayatın normalleşmesinin önüne geçme çabalarını sürdürme ihtimalidir.
