Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde 74 kişiden oluşturulan Libya Siyasi Diyalog Forumu tarafından Libya Başkanlık Konseyi Başkanı, iki yardımcısı ve Başbakanının 5 Şubat’ta seçilmesinin ardından ülkede yeni bir döneme girildi. Başbakan Abdulhamid Dibeybe’nin Ulusal Birlik Hükümeti’nin seçimden sonraki 21 gün içerisinde kurulması bekleniyordu.
Sürenin bitiminin ardından bir basın toplantısı düzenleyen Dibeybe, bakan adayları ile ilgili kendilerine 3 bine yakın isim geldiğini ve bunlardan 2 binden fazlasının öz geçmişini gözden geçirdiklerini söyledi.
Dibeybe’nin Türkiye ve Mısır Temasları
Libya’nın çiçeği burnunda Başbakanı, seçildiği 5 Şubat’tan itibaren hükümet listesini parlamentoya vermesi gereken 21 günlük süre içerisinde hem kabineyi oluşturma konusuna yoğun mesai harcadı ve hem de bu süreye iki ayrı yurt dışı ziyareti sığdırdı.
Dibeybe ilk ziyaretini 10 Şubat’ta Türkiye’ye yaptı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştü. Ancak Dibeybe’nin Türkiye ziyareti, 18 Şubat’ta sosyal medyaya düşen bir kare fotoğraf ile anlaşıldı. Fotoğrafta Erdoğan ve Dibeybe yer alıyordu.
İkinci yurtdışı ziyaretini 18 Şubat’ta Mısır’a gerçekleştiren Libya Başbakanı, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ile Kahire’de bir araya geldi.
Dibeybe’nin yeni hükümetin kurulması yönündeki çalışmalar çerçevesinde Mısır’ı da ziyaret etmesi “Libya dosyasında Mısır ve Türkiye arasında koordinasyon olduğu” şeklindeki değerlendirmeleri haklı çıkardı.
26 Şubat’ta kabinenin yapısını Temsilciler Meclisi’ne sunan Dibeybe, kabineyi kamuoyuna açıklamadı. Libya’da sosyal medyaya ve yerel basına bazı listeler sızdı ancak hiçbiri doğrulanamadı.
Kulislerde Fayiz es-Serrac hükümetindeki İçişleri, Savunma ve Dışişleri Bakanları da dahil olmak üzere tamamına yakınının değişeceği şeklinde değerlendirmeler yapıldı.
Libya Temsilciler Meclisi Toplantısı
Geçen 8 Mart’ta, 2014’ten bu yana bir araya gelemeyen Libya Parlamentosu milletvekilleri, Hafter milislerinin ve paralı askerlerin kontrolündeki Sirte’de toplandı.
Tobruk’taki vekillerin Sirte’ye gitmesinde herhangi bir sıkıntının yaşanmadı ancak Trablus’tan gidenler için ülkenin doğusu oldukça riskliydi. Çünkü bazı paralı askerlerin son aylarda maaşlarını alamadıkları ve bu nedenle vekilleri kaçırabilecekleri dahi söyleniyordu. Bütün bu çekincelere rağmen toplantı Sirte’de yapıldı.
Üç gün süren tartışmalar ve gergin anların ardından 10 Mart’ta 133 milletvekilinin katıldığı oturumda, vekillerin 132’si hükümeti desteklerden, sadece bir milletvekili çekimser oy kullandı ve Dibeybe hükümeti ezici bir çoğunlukla güvenoyu aldı.
Yeni hükümette bakanların seçimi Batı (Trablus), Doğu (Barka) ve Güney (Fizan) bölgeleri esas alınarak gerçekleştirildi. Bakanların iki yardımcısının ise diğer iki bölgeden olması konusuna özen gösterildi.
Güven Oylaması Sonrası
Güvenoyunu 10 Mart’ta alan hükümeti oluşturan kabinenin üyeleri 11 Mart’ta kamuoyuna duyuruldu.
Dibeybe’nin başbakanlığın yanı sıra en kritik bakanlıklardan birisi olan Savunma Bakanlığı görevini de üstleniyor olması makul bir çözüm olarak değerlendirildi.
Dışişleri Bakanlığı ülkenin Barka bölgesine verilirken, İçişleri Bakanlığına Fizan bölgesinden bilinen bir isim getirildi. Özellikle de söz konusu bu üç bakanlığın hangi bölgelere verileceği kamuoyunu epey meşgul etmişti. Bu şekilde üç ayrı bölgeye dağıtılması Libya sokağında “olumlu” olarak algılandı.
Hükümette 5 kadın bakan bulunuyor. Libya’nın ilk kadın Dışişleri Bakanı olan Necla Muhammed el-Menguş’un yanı sıra, Halime İbrahim Abdurrahman Adalet, Vefa el-Kilani Sosyal İşler, Mebruke Uki Kültür, Huriye Milud ise Kadından Sorumlu Devlet Bakanlığı görevine getirildi.
Yeni İçişleri Bakanı Başağa’nın Yardımcısı
İçişleri Bakanlığı’na ülkenin güneyini temsilen Halid Ticani Mazin getirildi. Ticani, Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH) en başarılı bakanlarından kabul edilen İçişleri Bakanı Fethi Başağa’nın yardımcısıydı.
Kabinenin kurulma süresince en fazla tartışılan bakanlıklardan olan Maliye Bakanlığı görevi ise ülkenin güneyinden bir isme, Halid Mebruk Abdullah’a verildi. Diğer önemli bakanlık olan Petrol ve Doğalgaz Bakanlığı’na ise ülkenin batı bölgesini temsilen Muhammed Ahmed Avn getirildi.
Güney ve doğu bölgelerini temsilen başbakan yardımcısı olarak atanan Hüseyin Katrani ve Ramazan Bucenah ile birlikte Ulusal Birlik Hükümeti’nin 35 kişiden oluştuğu duyuruldu.
Libya’da Ne Olmuştu?
Ülkenin doğusundaki gayri meşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter’in 2014’te kalkıştığı darbe girişiminin ardından bir grup milletvekili, ülkenin doğusundaki Tobruk kentlerinde Temsilciler Meclisi oluşturdu.
Ayrıca Tobruk’ta Abdullah es-Seni Başbakanlığında dünya tarafından tanınmayan sözde bir hükümet kuruldu. Söz konusu paralel hükümet, ülkenin doğu bölgelerinde uzun süre görevini sürdürdü.
Türkiye’nin uluslararası tanınırlığı bulunan Fayiz es-Serrac Başbakanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti ile Kasım ve Aralık 2019’da imzaladığı anlaşmalar, Libya’da kırılma noktası oldu.
Trablus hükümetine bağlı askeri birliklerin Haziran ve Temmuz 2020’de başlattıkları karşı atak sonrasında, Hafter milisleri başkent Trablus’un 450 kilometre doğusunda yer alan Sirte kentine kadar geri çekilmek zorunda kaldı.
Hafter milisleri, 2014’ten 2020’ye kadar Libya’nın batısında 6 yılda kazandıkları toprakların tamamından, 6 ay gibi kısa bir süre içinde çıkartıldı.
BM tarafından yapılan ateşkes çağrılarına bir türlü uymayan Hafter, Trablus’a bağlı askeri birliklerin Sirte kentinin doğusuna kadar gelmesinin ardından, 21 Ağustos 2020’de ateşkesi kabul etti ve silah bırakmak zorunda kaldı. 13 Eylül’de ise Tobruk’taki sözde hükümet istifa etti.
Önümüzdeki 24 Aralık’ta yapılacak olan seçimlere kadar ülkeyi yönetecek olan Abdulhamid Dibeybe hükümetini, seçimlere hazırlıkların yanı sıra mali ve ekonomik sıkıntılar, elektrik kesintileri gibi bir yığın sorunun bulunduğu kritik bir süreç bekliyor.
