Türkiye’nin en büyük kenti İstanbul’da yaşanan tartışmalar ülke genelinde seçim sonuçlarının daha kapsamlı analizlerini arka plana itmiş gibi gözüküyor. AK Parti’nin seçimde yapılan usulsüzlük, hile ve birçok hatalı uygulamaya karşı yaptığı itirazların Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından değerlendirme süreci bu yazıyı yazdığım günlerde devam ediyordu. Ancak bu makalenin konusu tartışmalı İstanbul seçimleri değil yıllardır CHP’nin kalesi olarak adlandırılan, Türkiye seçim sonuçları haritasında hep CHP rengine (genelde kırmızı) boyandığını görmeye alışkın olduğumuz Trakya’daki sonuçların bir analizini yapmak. 31 Mart gecesi sonuçlara ilk baktığımızda tablo Trakya açısından pek değişmiş gibi görünmüyordu esasında. Ancak Trakya’nın hem nüfus hem de siyasi etki bakımından önemli ilçeleri boyutuna indiğimizde, CHP ile AK Parti arasındaki makasın kapanması bağlamında AK Parti’nin bu bölgede yükselişte olduğunu görüyoruz.
Trakya’daki şehirleri 2014’te yapılan yerel seçimler, 24 Haziran genel seçimleri ve son olarak 31 Mart seçimlerine bakarak irdeleyelim.
Edirne
CHP, Edirne’de 2009 yerel seçimlerinde yüzde 57,1 oy oranıyla açık ara seçimleri kazanmıştı. Aynı seçimlerde AK Parti yüzde 31,7 oy oranıyla ikinci parti olmuştu. Edirne’de 2014 yerel seçiminde ise CHP’nin aldığı oy oranı yüzde 36,85 iken AK Parti’nin aldığı oy oranı yüzde 29,96 olmuştu.
AK Parti’nin 2014 yerel seçimlerinde Edirne’de yüzde 29,9 oy alarak 2009 seçimlerine göre CHP ile arasındaki farkı 6 puana indirdiğini görüyoruz. Bir önceki seçimlerde ise iki parti arasındaki fark 25,4 puan gibi yüksek bir oranı işaret ediyordu. Dolayısıyla CHP ile AK Parti arasındaki makasın 2014 seçimlerinde kapanmaya başladığı görülüyor.
24 Haziran genel seçimlerinde partilere göre oyların dağılımına baktığımızda CHP’nin oy oranı yüzde 45,4 iken AK Parti’nin ise yüzde 28,6 olarak gerçekleşmiş. Millet İttifakı yüzde 62,1 oy oranına sahipken Cumhur İttifakı’nın oy oranı yüzde 33,6 olarak gerçekleşmiş. Aradaki fark yaklaşık 30 puan.
31 Mart 2019 seçimlerine geldiğimizde Cumhur İttifakı’nın adayı olarak AK Parti’li adayların desteklendiğini görüyoruz. CHP için de Millet İttifakı olarak aynı durum söz konusu. Bu noktada Cumhur İttifakı’nda 24 Haziran’a göre oy oranında önemli bir artışın gerçekleştiği ortaya çıkıyor. CHP yüzde 44,87 oy alırken AK Parti ise yüzde 40,81 elde etti. Aradaki farkın 24 Haziran’da 30 puandan 4 puana kadar düşmesi Cumhur İttifakı’nın önemli bir başarısı olarak okunabilir.
Edirne’nin ilçelerinde ise AK Parti lehine ciddi bir yükseliş söz konusu. 24 Haziran seçimlerinde sadece Lalapaşa’da önde olan Cumhur İttifakı, 31 Mart seçimlerinde Lalapaşa, Havsa ve Keşan gibi önemli ilçeleri de hanesine kattı. Bu üç ilçe Edirne’nin hem siyasi hem de nüfus olarak önemli ilçeleri. Cumhur İttifakı açısından Keşan özellikle Edirne’nin en büyük ilçesi olması bakımından değerli bir kazanım olarak görülebilir. Bu arada önemli sınır ilçelerinden olan İpsala’da AK Parti’nin sadece 1 puan farkla seçimi kaybettiğini de not etmek gerekir.
Tekirdağ
2014 yerel seçimlerinde Tekirdağ’da CHP yüzde 45,8 oy oranına sahipken AK Parti, yüzde 37 oranında oy aldı.
24 Haziran genel seçimlerinde ittifaklarla girilen seçimlerde ise Cumhur İttifakı yüzde 42,3 ve Millet İttifakı da yüzde 50,7 oy almış. Partiler bazında değerlendirdiğimizde oy oranları AK Parti için yüzde 34,7 iken CHP için yüzde 38,3 olarak dağılmış.
31 Mart seçimlerinde yine ittifaklarla girilen seçimlerdeki sonuçlarda Millet İttifakı’nın CHP adayı yüzde 51,18 oranında oy alırken Cumhur İttifakı’nın AK Parti adayı yüzde 43,85 oranında oy elde etti. Bu noktada her iki ittifakın da oy oranında küçük bir artışın olduğu gözleniyor. Ancak ilçeler bazına indiğimizde yine Cumhur İttifakı’nın AK Parti adaylarının oy oranında 24 Haziran’a göre önemli bir artışın gerçekleştiğini görüyoruz. 2014 seçimlerine göre burada da kazandığı iki ilçeyi üçe çıkaran bir tabloyla karşı karşıyayız. Süleymanpaşa, Hayrabolu ve Kapaklı ilçelerinde Cumhur İttifakı’nın adaylarının kazandığı görülüyor. Bunun yanı sıra Malkara ve Muratlı ilçelerinde MHP adayıyla girilen seçimde, kazanan CHP adayıyla oy farkının sadece 2 puan bandında seyrettiği görülüyor.
Çanakkale
Çanakkale’de 2014 seçimlerinde CHP adayı yüzde 54,36 oy oranına sahipken AK Parti adayı yüzde 35,89 oy almış. Ancak ilçeleri de katarak genel oy oranına baktığımızda durum AK Parti lehine önemli ölçüde değişmiş. Çanakkale genelinde CHP yüzde 42,04 oy oranına sahipken AK Parti yüzde 38,4 oy almış. Bu da ilçelerden yüksek oranda AK Parti’ye oy geldiğini gösteriyor. Nitekim on bir ilçenin altısını AK Parti kazanırken iki ilçeyi MHP ve üç ilçeyi de CHP kazandı.
İttifaklarla girilen 24 Haziran genel seçimlerine Millet İttifakı’nın oy oranı yüzde 51,4 iken Cumhur İttifakı’nın yüzde 44,3 olmuş. Çanakkale’de partiler bazında ise durum daha ilginç bir hal almış. Zira AK Parti yüzde 37,4 oy oranıyla yüzde 33,8 oy alan CHP’yi geride bırakmış. Seçimleri Çanakkale’nin on bir ilçesinin yedisinde (Lapseki, Biga, Ezine, Yenice, Çan, Ayvacık ve Gökçeada) Cumhur İttifakı önde bitirmiş.
Yine ittifakların yarıştığı 31 Mart seçimlerindeki sonuçlarda Millet İttifakı’nın CHP adayı yüzde 60,73 oy oranına ulaşırken Millet İttifakı’nın AK Parti adayı yüzde 35,61 oy aldı. Bu noktada il genel meclisi oy oranlarına bakmakta fayda var. Zira ittifakların aksine burada çok yakın oy oranları dikkat çekiyor. İl genel meclisi oy oranlarında CHP yüzde 41,31 oy alırken AK Parti yüzde 41,22 oy elde etti. Aradaki fark sadece binde 9 olarak gerçekleşmiş. Bu da aday seçimlerinde Cumhur İttifakı’nın başarısız olduğunu ortaya koyuyor. Bunun yanı sıra on bir ilçenin sekizinde Cumhur İttifakı’nda olan MHP’nin de aday çıkarması bazı ilçelerin CHP’ye geçmesi sonucunu doğurmuş. Buna rağmen AK Parti’nin makro politika ve söylemlerinin önemli ölçüde karşılık bulduğu anlamına geliyor. Zaten ilçeler bazında da baktığımızda tablonun neden böyle olduğu açıkça görülüyor. 24 Haziran seçimlerinde yedi ilçede başarılı olan Cumhur İttifakı, 31 Mart seçimlerinde dört ilçede başarılı olmuş. Lapseki, Biga, Ezine ve Yenice’de Cumhur İttifakı’nın adayları başarılı olurken daha önce Cumhur İttifakı’nda olan Çan ve Gökçeada’da MHP’nin de aday çıkarması sonucu bu ilçelerde oyların bölünmesiyle CHP ve İYİ Parti adayları kazanmış. Dolayısıyla Çanakkale’deki il genel meclisi oylarında AK Parti ile CHP’nin arasındaki binde 9’luk oy farkına rağmen belediye başkanlıklarının kaybedilmesinde bu husus da önemli bir yer tutuyor.
Kırklareli
Kırklareli, Türkiye genelindeki ilginç sonuçlardan biri olarak kayıtlara geçti. Zira CHP’li Belediye Başkanı M. Siyam Kesimoğlu partisinin kendisini aday göstermemesi nedeniyle bağımsız aday olarak seçimlere girdi ve kazandı.
2014 yerel seçimlerinde CHP’nin adayı yüzde 38,04 oranında oy almışken AK Parti adayı yüzde 34,98 oranında oy almıştı. Bu seçimlerde Kırklareli’nin sadece Pehlivanköy ilçesinde AK Parti’nin belediye başkanlığını kazandığını görüyoruz.
24 Haziran genel seçimlerinde Millet İttifakı yüzde 64,4 oy alırken Cumhur İttifakı yüzde 31,8 oranında oy almıştı. Yine bu seçimlerde Cumhur İttifakı sadece Demirköy’de seçimi önde bitirmişti.
31 Mart seçimlerine geldiğimizde ise Cumhur İttifakı’nın MHP adayıyla seçime girerek yüzde 36,94 oranında oy aldığını, bağımsız aday olan (eski CHP’li belediye başkanı) M. Siyam Kesimoğlu’nun ise yüzde 37,48 oranına ulaştığını görüyoruz. Aradaki fark sadece binde 5 dolayısıyla daha önceki seçimlere göre aradaki farkın iyice azaldığını görüyoruz. CHP’nin adayı ise yüzde 21,11 oy alabildi. Elbette burada bağımsız adayın CHP’nin oylarını böldüğünün altını çizmemiz gerekiyor. Ancak ilçeler bazına baktığımızda Cumhur İttifakı’nın AK Parti adaylarının önemli bir başarı elde ettiğini görüyoruz. Daha önceki seçimlerde Kırklareli’nin sekiz ilçesinden sadece birini kazanabilen Cumhur İttifakı, 31 Mart seçimlerinde yedi ilçeden dördünü (Demirköy, Pınarhisar, Kofçaz ve Pehlivanköy) kazandı. Dolayısıyla binde 5 oy farkıyla il belediye başkanlığını kaybeden Cumhur İttifakı ilçelerin yarısından fazlasını kazanarak önemli bir başarıya imza attı.
Trakya bölgemizdeki dört ildeki sonuçları önceki seçimlerle de kıyaslayarak analiz etmeye çalıştık. Ancak bu noktada daha spesifik birkaç notu Hürriyet gazetesi yazarı Yalçın Bayer’in bir yazısından alıntılayarak devam edelim.
“Tekirdağ’ın merkez Süleymanpaşa Belediye Başkanı Ekrem Eşkinat’ın (yüzde 47,68), eski AKP İl Başkanı Cüneyt Yüksel’e (yüzde 48,54) karşı kaybetmesi şaşırtıcı oldu. Eşkinat’ın yaşamında ‘sosyalliği’ öne çıkarken, halktan ve iş dünyasından kopuk tavrının bu yenilgiyi hazırladığı belirtildi. Kapaklı ilçesinde İrfan Mandalı’nın on beş yıllık dönemi sona erdi. CHP’li İrfan Mandalı ve AKP’li Mustafa Çetin üçüncü kez karşı karşıya geldiler. Çetin, seçimi yüzde 12,69 farkla kazandı. Edirne’nin en büyük ilçesi Keşan’da, başkan Dr. Mehmet Özcan’ın yerine aday gösterilen inşaat mühendisi Şenol Yalı ile AKP’den aday olan eski Ticaret Odası Başkanı Mustafa Helvacıoğlu arasında büyük çekişme yaşandı. Başkanlık on bir oyla Mustafa Helvacıoğlu’na geçti. Kırklareli’nin Kofçaz ve Pınarhisar belediye başkanlıkları CHP’den AKP’ye geçti.”
Trakya bölgemizde genel olarak Cumhur İttifakı ve AK Parti’nin oylarının arttığını özellikle ilçeler bazında bu oy artışlarının daha ciddi olduğunu görüyoruz. Son seçimlerde birçok ilçede belediye başkanlıkları CHP’den AK Parti ve MHP’ye geçmiş oldu. Bu sonucun nedeni olarak Millet İttifakı’nın HDP ile olan iş birliğinin ana faktör olduğunu, aday tercihlerinin belirleyici olduğunu ve Cumhur İttifakı’nın beka konusundaki söylemlerinin bu bölgede karşılık bulduğunu söyleyebiliriz. Sanayi bölgelerinin Trakya’ya kayması ve bunun sonucunda işçi göçünün bu bölgelerde seçim sonuçlarını AK Parti ve Cumhur İttifakı lehine etkilediği yine başka bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. Bu son nokta CHP’nin –kendini sol bir parti olarak konumlandırmasına rağmen– işçiler tarafından destek görmediğinin bir sonucu.
