28 Haziran 1996’da Refah Partisi (RP) ve Doğru Yol Partisi tarafından kurulan Refah-Yol hükümeti 1997’de başta Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) olmak üzere yargı, medya, sivil toplum kuruluşları ve üniversiteler tarafından uygulanan antidemokratik yöntemlerle Başbakan Necmettin Erbakan’ın istifaya zorlanmasıyla sona ermiştir. Tarihe “28 Şubat süreci” olarak geçen bu dönem bireysel ve kamusal anlamda birçok hukuksuzluğa da sahne olmuştur. “Bin yıl süreceği” iddia edilen 28 Şubat Erdoğan liderliğindeki AK Parti hükümetleri döneminde tarihe karışmıştır. Bu infografikte 28 Şubat sürecinde yaşanan demokrasi ve hak ihlalleri ve bunların nasıl giderildiği özetlenmektedir.
Refah Partisi’nin Kapatılması ve Siyasi Yasaklar
Seçimlerden yüzde 21,4 oyla birinci parti olarak çıkan RP’ye karşı henüz iktidardayken 21 Mayıs 1997’de kapatma davası açıldı. Sekiz aylık dava sürecinin sonunda RP, Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı ve üstelik başta Başbakan Erbakan olmak üzere partinin altı milletvekiline siyasi yasak getirildi. Parti kapatma dalgası RP ile aynı siyasi çizgide kurulan Fazilet Partisi (FP) ile devam etti ve 21 Haziran 2001’de FP de kapatıldı. Son olarak 2008’de iki genel seçimden tek başına iktidar çıkan ve yüzde 50’lik halk desteğine sahip olan AK Parti’ye de kapatma davası açıldı.
AK Parti 2010 Anayasa değişikliğiyle parti kapatmayı zorlaştırmak için Anayasa’nın 149. maddesinde düzenlemeye gitti. Böylece Anayasa Mahkemesinin parti kapatma kararını ancak üçte iki çoğunlukla alabileceği hükmüne bağlandı.
ÖNDER İmam Hatipliler Derneği tarafından, Kadıköy Ahmet Sani Gezici Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi önünde basın açıklaması yapıldı, 28 Şubat 2017
Katsayı Adaletsizliği ve İmam Hatipler
Sürece adını veren 28 Şubat 1997’deki Milli Güvenlik Kurulu toplantısında kurul üyesi askerler tarafından hükümete kabul ettirilen kararlar arasında sekiz yıllık kesintisiz eğitim uygulaması da vardı. Refah-Yol hükümetinin dağılmasının ardından bu uygulama hayata geçirildi ve imam hatip liselerinin ortaokul bölümleri kapatıldı. YÖK’ün 1998’de aldığı kararla meslek ve imam hatip liselerinden mezun olanların üniversite sınavlarında kendi alanları dışında yer alan bölümlere girmesini engelleyen katsayı farklılığı uygulanmaya başlandı.
AK Parti hükümetleri dönemine gelindiğinde ise önce YÖK tarafından 2009’da imam hatip liseleri mezunlarına farklı katsayı uygulanmasına son verildi. Ardından 2012’de yapılan yasal düzenlemeyle imam hatiplerin ortaokul kısımları yeniden açıldı.
Başörtüsü Yasağı
28 Şubat sürecinin dindar insanlara yönelik tavrı kendisini en çok başörtüsü yasağında gösterdi. Eğitim öğretim kurumlarından kamu kuruluşlarına kadar birçok “kamusal alan”da başörtülü kadınların eğitim ve çalışma gibi temel hakları ellerinden alındı. Başörtülü üniversite öğrencileri ikna odalarına gönderildi. Başörtüsü yasağına karşı düzenlenen barışçıl gösterilere polis sert şekilde müdahale ederek çok sayıda kişi gözaltına alındı, tutuklandı ve yargılandı. 1999 seçimlerinde FP’den İstanbul milletvekili olarak seçilen Merve Kavakçı’nın başörtülü olması nedeniyle Mecliste yemin etmesi engellendi. Bu olay 28 Şubat’ın başörtüsü zulmünün sembolü olarak hafızalara kazındı.
AK Parti hükümetleri döneminde zorlu bir mücadelenin sonunda başörtüsü özgürlüğünün önündeki engeller bir bir kaldırıldı. Önce üniversitelerde başörtüsü yasağı uygulamadan kaldırıldı.
2013’te de “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik”te bir değişiklik yapılarak kamu personeli kadınlara yönelik başörtüsü yasağına son verildi. Yine 2013’te AK Parti’li dört kadın milletvekili Meclis Genel Kuruluna başörtüsüyle katılarak 28 Şubat sürecinin sona erdiğini gösterdi.
2014’te yapılan bir düzenlemeyle ortaokul ve liselerde başörtüsü yasağı kaldırıldı.
2017’de ise Türk Silahlı Kuvvetleri Kıyafet Yönetmeliği’nde yapılan bir düzenlemeyle kadın subay ve astsubayların başörtüsü takmasının önü açıldı.
Beyazıt Meydanı’nda toplanan ve çeşitli sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin yer aldığı grup, 28 Şubat 1997'de yaşanan gelişmeleri protesto etti, 28 Şubat 20017
Kur’an Kurslarına On İki Yaş Koşulu
1999’da kabul edilen 4415 sayılı Kanun’la Kur’an-ı Kerim’in Diyanetin Kur’an kurslarında ilköğretimi bitiren öğrencilere öğretilebileceği kararlaştırıldı. Bu suretle on iki yaşından önce Kur’an öğrenimi engellendi.
2011’de kabul edilen 653 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Kur’an kurslarına yaş sınırlaması getiren 28 Şubat düzenlemesi kaldırıldı.
28 Şubat Platformu, Beyazıt Meydanı’ndaki İstanbul Üniversitesi önünde açıklama yaptı, Beyazıt Meydanı’nda fotoğraf sergisi de açıldı, 28 Şubat 2017
Batı Çalışma Grubu
Devletin Anayasa’da belirlenmiş idari teşkilatından bağımsız olarak Genelkurmayda “Batı Çalışma Grubu” adında yasa dışı bir “yapı” oluşturuldu.
Askeri vesayetle mücadelede AK Parti hükümetleri döneminde daha önce benzeri görülmemiş adımlar atıldı. Yüksek Askeri Şuranın yapısında değişikliğe gidilmesi, askeri yargı ve sıkıyönetimin kaldırılması bunlardan sadece birkaçıdır.
Brifingler
Anayasa’nın mahkemelerin bağımsızlığını düzenleyen 138. maddesine aykırı olarak yargı mensuplarına Genelkurmay Karargahında “irtica” konulu brifingler verildi. Böylece yargı bağımsızlığı ayaklar altına alınırken askeri vesayet –yürütmenin yanı sıra– yargıda da kendini gösterdi. Ordunun brifing uygulamasından medya organları da payına düşeni aldı. Gazetecilere Karargahta “irtica” konulu sunumlar yapıldı.
2002’den bugüne DGM’lerin kaldırılması, Hakimler ve Savcılar Kurulu ile Anayasa Mahkemesinin yeniden yapılandırılmasıyla yargının vesayetten kurtarılması yolunda son derece önemli adımlar atıldı.
