Küresel siyasal sistemde, devlet davranışlarını belirleyen ana faktörlerden biri olarak değerlendirilen ve güvenlik politikaları içerisinde kendisine önemli bir yer edinen enerji güvenliği kavramı, günümüz koşullarında her geçen gün önemini artırıyor. İklim değişikliği ile mücadelede ön plana çıkan yenilenebilir enerji, enerji güvenliği kavramına yeni bir boyut kazandırırken, fosil yakıt bağımlılığının azaltılması konusunda atılan adımların anlamlandırılması için yeni çalışmalara da ihtiyaç duyuluyor. Bu kapsamda, alanındaki boşluğu doldurmayı amaçlayan Dünya Enerji Trendleri: Rezervler, Kaynaklar ve Politikalar isimli eser, literatürde yaygın olarak incelenen devletlerin belli başlı uyuşmazlıklarına odaklanmak yerine sorunu bütüncül ve kapsamlı bir şekilde ele alarak farklılaşmayı başarıyor. Dünya Enerji Trendleri, başat aktörlerin mevcut enerji politikalarını inceleyerek, orta ve uzun vadedeki gelecek vizyonlarına ışık tutması bakımından okuyucu için önemli bir referans kaynağı oluşturuyor. Dünyanın on bir farklı bölgesinin, alanında uzman araştırmacılar tarafından ele alındığı eser, toplam dört bölümden oluşuyor.
Enerji Bağımlılığı
Çalışmanın birinci bölümü, dünya enerji görünümünün son 30-40 yılının net bir fotoğrafını çekerek, geleneksel ve yenilenebilir enerji kaynakları arasındaki ana eğilimleri irdeliyor. Fosil yakıtların dünya enerji arzında ve talebindeki üstünlüğünün devam ettiğinin vurgulandığı bu bölümde, iklim değişikliği ile mücadele ve enerjide dışa bağımlılığın azaltılması yönündeki baskıların enerji arzında ve talebinde yeni bir dönüşümün fitilini ateşlediğinin altı çiziliyor.
Türkiye’nin enerji görünümünün incelendiği ikinci bölüm, enerji arzında dışa bağımlılığın oluşturduğu kırılganlığa dikkat çekerken, bu bağımlılıktan kurtulmak için geliştirilen stratejileri de ayrıntılarıyla ortaya koyuyor; yurt içinde ve dışında sürdürülen sondaj çalışmaları ve Karadeniz’de keşfedilen Sakarya gaz sahasının Türkiye’nin enerji harcamaları üzerinde oluşturması beklenen pozitif etki, ekonomik göstergelerden faydalanarak açıklanıyor. Türkiye’nin “Milli Enerji” stratejisinde, potansiyelinin etkin kullanılmasının son derece önemli olduğu, yenilenebilir enerji kaynaklarının bu alandaki en büyük kalemi oluşturduğu ifade edilen kitapta; Türkiye’nin mevcut potansiyeli ve kurulu gücü, yenilenebilir enerji teknolojilerinde öncü ülkelerin göstergeleri ile kıyaslanarak irdelenirken, öngörülebilir bir gelecek için önerilere de yer veriliyor.
Kitap, dünyanın toplam on bir farklı bölgesindeki ülkelerin ispatlanmış rezerv ve kaynaklarının konu edildiği üçüncü bölüm ve aynı ülkelerin enerji politikalarının incelendiği dördüncü bölüm ile toplam yirmi iki makaleden oluşuyor. Dünyanın en zengin bölgelerinden biri olarak değerlendirilen, enerji üretiminde ve ticaretinde bir santral görevi üstlenen Kuzey Amerika, incelenen bölgelerin başında geliyor. Kaya gazı devrimi sonunda elde edilen konvansiyonel olmayan ham petrol ve doğalgaz üretiminin, bölgenin enerji görünümünü derinden etkilediği vurgulanırken, yaşanan dönüşümün ulusal enerji politikaları üzerindeki etkisi açıklanıyor. Önemli hidrokarbon rezervlerine ve yenilenebilir enerji potansiyeline sahip Latin Amerika ülkelerinin ise ekonomik istikrarsızlıklar ve siyasal karmaşalar nedeniyle mevcut potansiyellerini etkili kullanamamaları, kitapta altı çizilerek aktarılıyor.
Enerji Savaşları
Kitapta yer alan makalelerden biri de hidrokarbon rezervlerinin büyüklüğüyle liderliği elinde bulunduran Ortadoğu ülkeleri. Dünya petrol üretimin yaklaşık yüzde 50’sine ev sahipliği yapan bölge ülkelerinin aralarındaki anlaşmazlıklar nedeniyle iş birliği sağlayamamasının bölgenin kırılganlığını artırdığı öne sürülüyor.
Küresel enerji talebinde ilk sıralarda yer alan Avrupa ülkelerinin iklim değişikliği ile mücadelede liderliği üstlenmesi ve Rusya’ya olan bağımlılıklarının azaltılması için uyguladıkları politikaların da irdelendiği kitapta, Orta Asya ve Kafkasya ülkelerinin incelendiği bölümlerde, Rusya’nın etkisi vurgulanıyor. Çok sayıda ülkenin enerji tedariki konusunda Rusya’ya bağımlı olmasının enerji politikaları ile dış politika arasında girift bir yapı oluşturduğu vurgulanırken, talep güvenliği konusunda atılan adımlar da inceleniyor.
Asya’nın enerji görünümü üç ayrı bölümde ele alınırken, tüm makalelerde Çin ve Hindistan etkisi büyük oranda hissediliyor. Küresel enerji talebinde en büyük paya sahip olan iki ülkenin, enerji arz güvenliğini sağlamak için yüksek oranda kömür kullanmasının karbon emisyonları üzerinde negatif etki oluşturduğunun anlatıldığı bölümde, Çin’in Kuşak Yol Girişimi’nin tüm bölgenin enerji alt yapısını yeniden şekillendirmesinin bölge güvenliği üzerindeki etkisi de ele alınıyor.
Çalışmada kendisine geniş bir yer bulan Afrika kıtası iki ayrı bölümde analiz edilirken hem Kuzey hem de Güney Afrika’da enerji kaynaklarının homojen bir dağılım göstermediği belirtiliyor; Kuzey Afrika ülkeleri arasında Libya, Cezayir ve Mısır gibi ülkelerdeki zengin enerji kaynaklarına rağmen, Arap ayaklanmalarının beraberinde getirdiği istikrarsızların, enerji kaynaklarından maksimum düzeyde faydalanılmasının önünde engel oluşturduğu ifade ediliyor. Sahra Altı Afrika ülkelerinin ise enerjiye erişim konusunda büyük sıkıntılarla karşılaşmasının, yenilenebilir enerji teknolojilerine yapılan ve insanı merkeze alan yatırımlarla aşılabileceği vurgulanıyor.
Dünyanın hemen her bölgesini A’dan Z’ye ele alan eser kapsamlı haritalar, zengin görseller ve açıklayıcı grafik ve tablolarla içeriğini zenginleştirerek, ülkelerin enerji görünümlerini ayrıntılı bir şekilde inceliyor. Her bir makaleye kaynaklık eden güncel veriler, tutarlı bir biçimde okuyucuya sunuluyor. Kitap enerji alanında çalışan tüm araştırmacılar ve konuyla ilgili okuyucuların küresel gelişmeleri takip etmesi ve konu hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmasına imkan sağlıyor.
