Resmi olmayan sonuçlara göre AK Parti bir kez daha seçimlerden birinci olarak çıktı. Cumhur Ä°ttifakı ortağı MHP ile beraber yüzde 52’lik bir oy oranına ulaÅŸan AK Parti’nin sadece kendi oyları ise (yüzde 45) muhalefet cephesinin dört partisinin (CHP, Ä°YÄ° Parti, HDP, SP) oylarının toplamını geride bıraktı. Kimi çevreler halen itirazların sürdüÄŸü Ä°stanbul ve Ankara sonuçlarına bakarak AK Parti’nin seçim baÅŸarısını konuÅŸadursun parti doÄŸu ve güneydoÄŸu illerinde tartışılmayacak bir baÅŸarı elde etti.
HDP’nin Kayıpları
AK Parti bölgede halihazırda sahip olduÄŸu büyükÅŸehir ve il belediyelerinin hiçbirini bölgedeki rakibi HDP’ye kaybetmediÄŸi gibi 2014 yerel seçimlerinde HDP’nin (o zamanki adıyla BDP) kazandığı üç ÅŸehri geri almasını bildi. Şırnak, Bitlis ve AÄŸrı’yı AK Parti’ye kaybeden HDP böylece ilk defa belediye seçimlerini kazandığı illerde kayıplar yaÅŸamış oldu. Bugüne kadar kazandığı il ve büyükÅŸehir belediyelerini her seçimde korumasını bilen HDP için bölgede artık tehlike çanları çalıyor denilebilir. Seçimlerin doÄŸu ve güneydoÄŸuda bize gösterdiÄŸi temel bulgular ÅŸöyle sıralanabilir: Öncelikle AK Parti ittifak ortağı MHP’ye kaybettiÄŸi Erzincan hariç bölgede yönetimindeki tüm il ve büyükÅŸehir belediyelerini yeniden kazanmayı bildi; Elazığ, Erzurum, Malatya, MuÅŸ, Bingöl, Gaziantep, Kilis, Åžanlıurfa, Adıyaman. Bu ÅŸehirlerin hepsinde AK Parti 2014 yerel seçimlerinde kazanmış olduÄŸu belediyeleri elinde tutabildi ve birçoÄŸunu da oldukça büyük bir farkla kazandı. Bu illerden Åžanlıurfa, Malatya, Erzurum gibi ÅŸehirlerde tek başına oyların yüzde 60’tan fazlasını alan AK Parti birçoÄŸunda ise ittifak ortağı MHP ile oyların yüzde 70’ten fazlasını elde etti. Adıyaman ve Åžanlıurfa gibi AK Parti’nin kalesi olarak görülebilecek illerde aday çıkarmayıp Saadet Partisi’ni destekleyen HDP yine bu ÅŸehirleri AK Parti’den alamadı.
Bunun yanında AK Parti, HDP’den AÄŸrı, Bitlis ve Şırnak’ı geri kazanırken bu partiye tek bir ÅŸehir belediyesini kaybetmedi. Sadece bu bile AK Parti’nin seçim sonuçlarını en azından bölge özelinde bir zafer olarak görmesine imkan vermekte. Bu sonucu daha etkileyici yapan unsur AK Parti’nin bu ÅŸehirlerde kazanmasını saÄŸlayan farkın küçük bir oy deÄŸiÅŸikliÄŸinden deÄŸil ciddi oy kazanımlarından kaynaklanıyor olması. Oldukça büyük bir kayma oldu. Hatta AK Parti, HDP’den geri aldığı bu ÅŸehirlerden Şırnak’ta oyların yüzde 62’sini, AÄŸrı’da da yüzde 56’sını aldı. Resmi olmayan sonuçlara göre AK Parti böylece 2014’te yalnızca yüzde 38’ini alabildiÄŸi AÄŸrı’daki oylarını 14 puan, Şırnak’taki oylarını da 45 puan artırmış oldu. Ä°l bazında AK Parti’ye üç ÅŸehir kaybeden HDP ise 2014 yerel seçimlerinde MHP’nin kazanmış olduÄŸu Kars’ta ilk sırada yer alırken Tunceli’yi de Türkiye Komünist Partisi’ne (TKP) kaybetti. Merkez ilçesini TKP, geri kalan yedi ilçesinden beÅŸini CHP ve ikisini de AK Parti’nin kazandığı Tunceli’de böylelikle HDP tamamen silindi.
HDP 2014 seçimlerinde ilçe belediyeleri kazandığı Elazığ, Bingöl gibi ÅŸehirlerde ise 31 Mart seçimlerinde hiçbir ilçeyi kazanamadı. Bu ilçeleri kazanamamak bir yana HDP açısından çok ciddi gerilemeler yaÅŸandı. ÖrneÄŸin benim de memleketim olan Elazığ’ın Sivrice ilçesinde Cumhur Ä°ttifakı yüzde 97 (MHP yüzde 49, AK Parti yüzde 48) oy alırken ilde de saÄŸ partilerin oy toplamı yüzde 97’yi bulmuÅŸ durumda. Sadece bu örnek bile PKK’nın kurmayı planladığı hayali devletin haritalarının absürtlüÄŸünü ortaya koymakta. Bu absürt haritalar bırakın Sivrice’yi, Elazığ’ı, Sivas’ın dahi ötesine geçmekte. Ancak Sivas’ın ötesinde emelleri olan PKK’nın Şırnak’ı pek çok ilçesiyle beraber kaybetmesi HDP’yi siyasi kolu olarak gören terör örgütü için de hazmı zor bir durum olmalı. Elazığ, Bingöl gibi ÅŸehirlerden tamamen silinen HDP yine bölgede pek çok ÅŸehirde de oldukça zayıf bir görüntü verdi. Merkez ilçesiyle beraber yedi ilçeli Bitlis’te tek bir ilçede birinci gelebilen HDP, Kars ve IÄŸdır’da merkez ilçelerini kazanmakla beraber bu iki ÅŸehirde de baÅŸka hiçbir ilçede birinci gelemedi.
Ä°lçelerdeki AK Parti BaÅŸarısı
Bir diÄŸer çarpıcı husus AK Parti’nin kazandığı veya kaybettiÄŸi bölge illerinde pek çok ilçe belediyesini kazanması oldu. En çarpıcı örneklerin başında HDP’nin kalesi olarak bilinen Hakkari ve Şırnak gelmekte. AK Parti Hakkari’de merkez ilçeyi dolayısıyla ili kaybederken diÄŸer dört ilçeden üçünü (Derecik, Åžemdinli ve Çukurca) kazandı. HDP’nin kalesi olarak bilinen Şırnak’ta da AK Parti sadece ÅŸehri deÄŸil Uludere ve BeytüÅŸÅŸebap ilçelerini de HDP’den aldı. Önceki seçimlerde de kazanmış olduÄŸu Güçlükonak’la beraber böylece AK Parti Şırnak’ın merkez dahil yedi ilçesinden dördünü kazanmış oldu. BüyükÅŸehir olarak zaten AK Parti’nin kalesi olarak görülebilecek Åžanlıurfa’da ise AK Parti 2014 seçimlerinde HDP’nin (o zamanki adıyla BDP) kazandığı dört ilçeden üçünü (Bozova, ViranÅŸehir, Halfeti) geri almasını bildi. Neredeyse tüm illerde kazandığı belediye sayısını artıran AK Parti Diyarbakır’da ise Çermik ve Hani ilçeleri dışında kazanamayarak elde ettiÄŸi ilçe sayısı bakımından 2014 seçimlerindeki konumunu korudu. Bununla birlikte hemen hemen tüm bölge ÅŸehirlerinde –HDP’nin ilk geldiÄŸi yerlerde bile– AK Parti kazandığı belediye ilçelerinin sayısını arttırdı. Ä°lçeler bazındaki sonuçlara göre artık Türkiye’nin doÄŸu ve güneydoÄŸu kentleri HDP’nin hegemonyasından çıkmıştır.
Tabii bu sonuçlar HDP’nin bölgeden silindiÄŸi anlamına gelmemektedir. Bölgede onlarca ilçede tek haneli oy oranlarında kalan HDP öte yandan halen Diyarbakır’ın BaÄŸlar, Bismil, Lice ve Silvan; Şırnak’ın Cizre ve Ä°dil; Mardin’in Kızıltepe ve Nusaybin; Van’ın BaÅŸkale ve Özalp ilçelerinde yüzde 70’i aÅŸan oy oranına ulaÅŸabildi. Dolayısıyla HDP halihazırda bölgede AK Parti dışında etkin olan, yaygın destek bulabilen yegane partidir. Bu da bize bölgedeki temel siyasi çekiÅŸmenin AK Parti-HDP arasında devam edeceÄŸini göstermektedir.
Genel olarak bu sonuçlar AK Parti’nin Türkiye’nin doÄŸu ve güneydoÄŸu illerinde 31 Mart seçimlerinin kazananı olduÄŸunu göstermektedir. HDP ise 2014 yerel seçimlerinde kazandığı birçok belediyeyi kaybetmiÅŸ, kimi bölge ÅŸehirlerinde de tamamen haritadan silinmiÅŸtir. 2014’te BDP adıyla girdiÄŸi yerel seçimlerde büyükÅŸehirler dahil 10 il ve 67 ilçede seçimi kazanan HDP 2019 seçimlerinde –yeni oluÅŸturulan ilçelerle bölgedeki belediye sayısının artmasına raÄŸmen– bu sayıyı 8 il ve 50 ilçeye düÅŸürmüÅŸtür.
Alınan sonuçlar bölgede yaygın olarak iddia edilen üç iddiayı çürütmüÅŸtür. Buna göre AK Parti’nin MHP ile kurduÄŸu seçim ittifakı, bölgedeki kayyum atamaları ve terörle mücadeleden taviz verilmemesi AK Parti’ye oy kaybettirecek hatta parti güya bölgede haritadan tamamen silinecekti. Ancak görülen o ki AK Parti deÄŸil haritadan silinmek, pek çok ilde HDP’yi haritadan sildi. Bu sonuçlar göstermektedir ki AK Parti’nin Türk, Kürt, Zaza, Arap fark etmeksizin bölgenin tüm etnik ve kültürel renklerine karşı gösterdiÄŸi saygı ve hoÅŸgörüsü bölgede samimi bulunmaktadır. Özellikle bölgede yaÅŸayan Kürt vatandaÅŸlar HDP’nin bölgede sürdürdüÄŸü etnik milliyetçilikle arasına mesafe koymuÅŸ, 2015 yazında baÅŸlayıp pek çok bölge yerleÅŸkesini darmadağın eden PKK-HDP hendek kalkışmasının faturasını HDP’ye kesmiÅŸtir.
Bununla beraber geçmiÅŸ seçimlerde rakibi AK Parti’nin milletvekili adayı dahil pek çok temsilcisini, il ve ilçe baÅŸkanını katleden, kaçıran PKK’nın bu korku siyaseti baÅŸarı ÅŸansını yitirmiÅŸtir. Türkiye’nin kararlılıkla sürdürdüÄŸü terörle mücadele politikaları bölgede PKK’nın tehdit ve cebirle oy kazanma taktiklerini boÅŸa çıkarmıştır. Bundan sonraki süreçte HDP’li belediyeler artık kaynaklarını terör örgütüne seferber edemeyecek, bu kaynakları bölge insanına hizmet için aktarmak zorunda bırakılacaktır. Bu ÅŸartlar altında AK Parti’nin hizmet odaklı belediyecilik siyaseti sürüp HDP’nin etnik milliyetçi ve PKK ÅŸiddetiyle desteklenen zor politikaları son buldukça, bölgede hayat normale dönüp terör hatıraları silindikçe AK Parti’nin bölgede kazanmaya devam edeceÄŸi öngörülebilir. Tabii bu trendin önündeki en büyük risk PKK’nın bölge insanına acılar yaÅŸatmaya devam ederek “ortak acı” anlatısı kurması ve hayatın normalleÅŸmesinin önüne geçme çabalarını sürdürme ihtimalidir.
