Kriter > Dosya > Dosya / Türkiye'deki Suriyeli Mülteciler |

Barış Koridoru Mülteciler için Güvenlikten Daha Fazlası


Suriye’nin kuzeydoğusundan Türkiye’ye göç etmiş yaklaşık 400 bin Kürt başta olmak üzere bir milyonun üzerinde Suriyelinin yaşadıkları bölgeye geri dönüşü dikkate alındığında öncelikle terör örgütünün normalleşmeden rahatsız olacağı bilinmektedir.

Barış Koridoru Mülteciler için Güvenlikten Daha Fazlası

Türkiye ve ABD Ağustos’un ilk haftasında Ankara’da yapılan toplantıyla –Türkiye’nin kaygılarına yönelik olarak– hudutlarımıza paralel bir “Barış Koridoru” kurmak için somut bir yol haritası üzerinde uzlaşıya vardı. Rahip Brunson, S-400 hava savunma sistemlerinin tedariki, F-35 programının “dondurulması” ve ABD’nin PKK/PYD’ye destek vermesi gibi krizlerin gölgesinde, Ankara-Washington ilişkilerinde nispeten ihtiyatlı ama olumlu bir hava hissedilmeye başladı. Detayları paylaşılmamış olmasına rağmen Suriye’nin kuzeydoğusunda Barış Koridoru kurulmasına yönelik açıklamalarda yol haritasının safhalandırılmış bir süreci kapsadığı, bir koordinasyon mekanizmasının kurulmuş olduğu ve her iki ülke askerlerinin fiili iş birliğinin öngörüldüğü anlaşılıyor.

Öngörülen süreç olumlu istikamette gelişiyor olsa da ABD’nin PKK/PYD’ye desteğini kesmeyeceği gerçeği uzlaşının kırılgan olmasına neden oluyor. Nitekim Türkiye’nin, PKK/PYD’yi Irak ve Suriye’de marjinalleştirme amacı dikkate alındığında Barış Koridoru’nun sürdürülebilirliği konusunda ABD’nin tavrının belirleyici olacağı açıkça görülüyor. Ancak Türkiye’nin, tesis edildiği andan itibaren Barış Koridoru’nda icra edeceği faaliyetler PKK/ PYD’nin kendiliğinden marjinalleşmesi ve bölge halkı gözünde anlamsızlaşmasında belirleyici olacak. Bölge halkının dinamikleri ve beklentileri dikkate alındığında Türkiye’nin Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekatları bölgelerinde icra etmiş olduğu yeniden yapılandırma gayretleri bir taraftan demografik normalleşmeye çarpan etkisi yaratabilecek diğer yandan özlem duyulan bir geleceği bölgede tesis edebilecek.

Kendine özgü bir modeli olan Türkiye’nin yeniden yapılandırma gayretlerinin Suriye’de güvenliği sağlanmış bölgeleri bir cazibe merkezi haline dönüştürdüğü inkar edilemez bir gerçek. Türkiye’nin hudut illerinin valilikleri ve belediye başkanlıkları marifetiyle yürüttüğü yeniden yapılandırma gayretleri Suriyelilere, Suriye’de hayal haline gelen refahı ve kendine yeterliliği sunarken uluslararası toplumun isteksiz olduğu yeniden yapılandırmanın Türkiye tarafından başarıldığını göstermektedir. Bu nedenle Türkiye ile ABD arasında varılan uzlaşı sonrası bölge halkı nezdinde yeniden aynı yapılandırma gayretlerinin Barış Koridoru’nda da gerçekleştirilmesine yönelik beklentiler artmış durumda. Barış Koridoru’nda tesis edilmesi istenen statünün çehresini ve dayanıklılığını etkileyecek yeniden yapılandırma gayretleri için öncelikle güvenlik ortamının tesis edilmesi, bölgeye geri dönen bölge halkının ihtiyaçlarının karşılanması açısından erken dönemde planlama yapılması ve zamanında icrası gerekmektedir. Nitekim Washington’ın da parçası olduğu “güvenliğin tesisi” gayretleri Türkiye ve ABD’yi yeniden yapılandırmayı birlikte ve koordineli yürütmeye itmektedir. Bosna ve Afganistan’da müşterek çalışma tecrübesi olan iki ülkenin Suriyelilere nefes aldırabilecek kapasite ve kabiliyete sahip olduğu bir gerçektir. Dolayısıyla her iki ülkenin kaynak ve gayretlerini birleştirerek bölge halkının refahına yönlendirmesi bölgede doğal bir beklenti olarak kendini hissettirmektedir.

 

Nasıl Bir Yeniden Yapılandırma?

Barış Koridoru bölgesinde gerçekleştirilebilecek yeniden yapılandırma gayretlerinin kapsamı ve boyutunu anlamak için bölgedeki gerçeklikleri ve dinamikleri anlamak gerekir. Bu çerçevede bölgenin demografik yapısının anlaşılması, güvenliğin tesisi sonrası yerinden edilmişler ile göçmenlerin geri dönüşüne yönelik projeksiyonlar yapılması, yeniden yapılandırma gayretlerini sekteye uğratacak aktörler ile dinamiklerin anlaşılması önem arz etmektedir.

Belirtilen dinamikler kapsamında menfi etkinin PKK/PYD’den kaynaklanacağı aşikar. Suriye’nin kuzeydoğusundan Türkiye’ye göç etmiş yaklaşık 400 bin Kürt başta olmak üzere bir milyonun üzerinde Suriyelinin yaşadıkları bölgeye geri dönüşü dikkate alındığında öncelikle terör örgütünün normalleşmeden rahatsız olacağı bilinmektedir. Demografik normalleşme Suriye Demokratik Güçleri olarak bilinen ve PKK/PYD güdümündeki yapılanmayı da doğal olarak menfi etkileyecektir. Nitekim Arap kökenli Suriyelilerin PKK/PYD’ye yönelik tavırlarını gözden geçirmeleri mümkün hale gelmektedir. Bu nedenle terör örgütünün bölgede tesis ettiği yerel meclisler ile kontrol mekanizmalarının tasfiyesine de neden olacak demografik normalleşme yeniden yapılandırmanın kapsamlı planlama ve kararlı icra edilmek suretiyle gerçekleştirilmesini zorunlu kılmaktadır.

Bölgede yeniden yapılandırma gayretlerinin –güvenliğin tesis edilmesi dahil– beş temel sütun üzerine inşa edilmesi beklenmelidir: Öncelikle güvenlik mimarisinin yerel halkı kapsayacak şekilde tesis edilmesi ve PKK/PYD’nin bölgedeki etkisinin kırılması sağlanmalıdır. İkinci temel sütun radikalliğin önlenmesi istikametinde alınması gereken tedbirleri gerektirmektedir. Üçüncü temel sütun da idari kapasitenin kazandırılması ve yerel halkın kendi yapılanmasını gerçekleştirmesidir. Dördüncü temel sütun refah ve kendine yeterliliğe yönelik tedbirler alınmasını zorunlu kılmaktadır. Son olarak sosyal barışın teşvikine yönelik faaliyetlerin icrası gerekmektedir.

Güvenlik mimarisinin kurulması Türkiye’nin diğer tüm yapılandırma gayretleri için ön koşul niteliğinde. PKK/PYD’nin Fırat’ın doğusunda tesis ettiği baskıya dayalı güvenlik yanılgısının bölge halkını memnun etmediği bir gerçek. Nitekim özellikle Arap aşiretler, PKK/PYD’ye karşı gösteriler düzenlemekte, yer yer saldırılarda bulunmaktadır. Bölgede sadece Türk ve Amerikan askerleriyle değil bölge halkının katkısıyla tesis edilecek kolluk sistemi de güvenliğin tesisi için elzemdir. Söz konusu kolluk kuvvetlerinin seçilmesi, eğitilmesi, donatılması ve görevlerinde danışmanlık yapılması bir ihtiyaç olarak ortaya çıkacaktır. Ayrıca zorla silahaltına alınan çocuklar ile PKK/PYD yapılanmasına katılıma mecbur tutulan gençler dikkate alındığında kolluk kuvvetlerinin tesisinde hassas dengelere dikkat edilmesi gerekiyor.

İkinci temel yapılandırma gayreti olan radikalliğin önlenmesi kapsamında PKK/PYD ve DEAŞ gibi örgütlerin eleman temininin önüne geçilmesi amacıyla bilgilendirme ve bilinçlendirme gayretleri ön plana çıkmaktadır. Bu konuda özellikle Türkiye’nin halkla iletişime geçmekte başarılı TSK personeline büyük görevler düşmektedir. Ayrıca eğitim müfredatının ideoloji tabanlı söylemlerden temizlenerek icrası gerekmektedir.

Üçüncü ve dördüncü temel yapılandırma sütunları birbirleriyle iç içe geçmiş faaliyet alanları şeklinde ortaya çıkıyor. Bu kapsamda idari kapasite tesisi ve refah bağlamında kendine yeterliliğin tesisi başarılmak durumunda. Söz konusu amaçların gerçekleşmesi için bölgede yerel demokrasiyi hareketlendirerek temsile dayalı bir idare mekanizmasının kurulması gerekiyor. Refahın tesisi için de yerel ekonomi yaratılması, altyapının onarılması ve kamu hizmetlerinin görülmesi gibi girişimler Barış Koridoru’nu aynı zamanda “Refah Koridoru” yapabilecek.

 

Yapıcı Olabilmek

Türkiye, Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekatları sonrası başarıyla yeniden yapılandırma faaliyetleri icra etti. Fırat’ın doğusunda tesis edilecek Barış Koridoru’nda da benzer yeniden yapılandırma gayretlerinin icra edilmesi bölgede bir beklenti olarak kendini hissettiriyor. Türkiye söz konusu faaliyetleri tek başına icra edebilecek kapasite ve kabiliyete sahip olmasına rağmen ABD ile müşterek gerçekleştirilebilecek yeniden yapılandırma gayretleri Türk-Amerikan ilişkilerine, Türk hudutlarına yakın bölgede yaşayan Suriyelilere ve emsal olabilmesi nedeniyle tüm Suriye’ye olumlu etkileri olabilecek. Ayrıca terör örgütlerinin bölgeye tekrar yerleşmesinin önüne geçilirken göçmen olarak “sıla”da yaşayan Suriyelilerin kendi topraklarına dönmesinin önündeki engeller kaldırılabilecek. Yeter ki ABD yapıcı politikalar tercih etsin ve Türkiye ile ilişkilerinde daha duyarlı olsun.


Etiketler »  

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için "veri politikamızı" inceleyebilirsiniz. Daha fazlası