Bahar geldi. Bir üşüyoruz, bir ısınıyoruz. Kah yağmur yağıyor, kah güneş açıyor. Havalar ısınıyor, dallar tomurcuklanmaya başladı. Neyse ki koronavirüs tomurcuklanan dalları, yeşillenen otları, daha çok seslerini duyduğumuz kuşları kısaca kış uykusundan tatlı tatlı kalkan tabiatı etkilemiyor.
Cafe ve restoranlar açılıp kapanıyor, dışarı çıkma saatlerimiz değişiyor. Kolonya ve dezenfektanımız bitiyor, maskelerimizi sık sık yeniliyoruz. Salgın rakamları değişiyor, farklı aşıların faz denemeleri neticeleniyor. Bitmek bilmeyen online toplantılar sürüyor. Yayıncıların konuk olduğu birçok etkinlik de bu şekilde yapılıyor.
Salgınla ilgili rakamlar hoş bir tabloya işaret etmiyor ama tatil planlarına başlandı. Kışlıklar ufak ufak kaldırılıyor, yazlıklar indiriliyor.
Arkadaşlarımızla, eşimizle dostumuzla bir araya gelmeye çalışıyoruz ama bir yandan da virüs kapmaktan korkuyoruz. Kendimizi her fırsatta dışarı atıyoruz ama salgın rakamlarının artmasını istemiyoruz.
Yayın dünyası da sanki bütün bu çelişkileri bir arada yaşıyor gibi.
Bir yandan yoğun bir şekilde yeni kitap basıyor ama kitaplarını salgın şartlarında hangi kitapçıya ne kadar dağıtabilecek emin değil. Dövizin yükselişinden tedirgin ama rafların boş kalmaması gerektiğini çok iyi biliyor.
Pandemiye Rağmen
Bardağın dolu tarafına bakalım önce. Geçtiğimiz ay içerisinde İstanbul Fellowship Uluslararası Yayımcılık Buluşmalarının altıncısı gerçekleşti. Buluşmanın odak ülkesi kardeş ülke Azerbaycan’dı. 60 ülkeden 345 katılımcı bu etkinliğe katıldı. Pandemi şartlarında şüphesiz çok önemli bir etkinlik. Şu an birçok yayıncı yurt dışındaki yayıncılarla telif görüşmeleri yapmaya devam ediyor ve yeni birçok eserin farklı dünyalarda okurlarla buluşması için çalışıyor. Ayrıca organizasyon kapsamında bu yıl ilk kez İstanbul Telif Ödülleri de sahiplerini buldu.
Bir diğer güzel gelişme şüphesiz çok satan yazarların kitaplarının çıkması. İlber Ortaylı, Mehmet Emin Yıldırım, Orhan Pamuk –kendisine Yücel Arzen’in Ayasofya eserini armağan ediyorum–, kısa süre önce hayatını kaybeden Doğan Cüceloğlu ve Murat Bardakçı gibi isimlerin kitapları basıldıkları yayınevlerinin ötesinde sektörü hareketlendirme potansiyeline sahip. Bu tür kitaplar, yayınevlerini ilk kitapları çıkan yazarların eserlerini ya da çok büyük satış beklentisi olmayan kitapları basma konusunda cesaretlendirir. Ayrıca kitapçısından kargocusuna, matbaasından reklamcısına bütün bir yayıncılık ekosistemini besler.
Yayıncıları mutlu eden bir diğer müjdeyi “57. Kütüphane Haftası”nın açılış töreninde Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy verdi. Türkiye'nin ilk çevrim içi uluslararası edebiyat ve yayıncılık tanıtım portalı “readturkey.gov.tr”nin kısa zaman içerisinde faaliyete geçeceğini belirten Bakan Ersoy ayrıca TEDA projesine dair de bazı istatistikler paylaştı. Buna göre destek verilen ülke sayısı 82, yayınevi sayısı ise 686’ya ulaştı. 60 farklı dilde 726 yazarın bin 823 eserine destek sağlandı. Bütün bunların yanında törende İstanbul Fellowship Uluslararası Yayımcılık Buluşmaları, Sincan Belediyesi ve OKUYAY Platformuna ödül verildi.
Fuar Hasreti
Tabii bir de bardağın boş tarafı var. Mübarek Ramazan ayı geldi ama maalesef Ramazan’la birlikte kurulan kitap fuarı gündeme dahi gelmiyor. Muhafazakar yayınevleri için büyük satış ve okurlarla bir araya gelme imkanı sunan bu fuarları telafi edecek bazı tedbirler düşünülebilir. Pandemi şartları, kitap fuarlarını çok ciddi şekilde sekteye uğrattı. Bir daha nasıl başlayacakları ve hangi formatta devam edecekleri soru işareti.
Şüphesiz kitapçılar da rahat değil. AVM’deki kitapçılar cumartesilerin yeniden yasak kapsamına alınmasıyla zorlanacaklar. Diğer kitapçılar ise hem okulların bir düzene girmemesi hem de kitapla ilgili etkinlikler yapamamaları nedeniyle dertli. Bu durumdan en karlı çıkanlar ise kitap satışı yapan e-ticaret siteleri gibi. Türkiye Yayıncılar Birliği 2020 Yılı Kitap Pazarı Raporu’na göre online kitap satışlarının bütün satışları içindeki payının yüzde 35’in üzerine çıktığı tahmin ediliyor.
Hasılı dertlenmek için de umutlanmak için de yeterli sebep var. Yazarların, kitap basanların, yayıncıları destekleyenlerin, kitapçıların ve tabii ki okurların yanında olmak lazım.
Yeni Çıkanlar
Simon Garfield, Saatler: İnsan Nasıl Zamana Bağımlı Oldu?, (Çev. Özge Dinç), İstanbul: Turkuvaz Kitap, 2021.
Leyli Sedef Kalaycı, Arabistanlı Philby, İstanbul: Ketebe, 2021.
Talip Küçükcan, Diaspora Türkleri: Avrupa'da Türk İmajı ve İslamofobi, Çizgi Kitabevi, 2021.
Resul Turan ve Abdullah Bay (ed.), 19. Yüzyıldan Cumhuriyet'e Rize, İstanbul: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yayınları, 2021.