Kriter > Siyaset |

İngiltere’de FETÖ Yapılanması


Örgütün İngiltere yapılanmasının Gülen’in 1993’te kamuoyundan gizli şekilde Londra’yı ziyaret etmesinden sonra başladığı bilinmektedir. Faaliyetler 11 Eylül sonrasında “ılımlı İslam” projesi kapsamında yoğunlaşmıştır.

İngiltere de FETÖ Yapılanması

İngiltere, Almanya’dan sonra FETÖ’nün Avrupa Kıtası’nda en aktif olduğu ülke konumundadır. 1990’larda bu ülkede yapılanmaya başlayan örgütün ada genelinde okul, yardım derneği, kültür merkezi, düşünce kuruluşu, lobi örgütü ve öğrenci evlerinden oluşan geniş bir ağı ve 100 milyon pound civarında maddi kaynağı bulunmaktadır. 1990’lar ve 2000’lerde İngiltere’de eğitim ve diyalog kisvesi altında kendisine geniş bir hareket alanı açan örgüt 15 Temmuz darbe girişimini takip eden süreçte Almanya ile birlikte İngiltere’yi örgüt üyesi iş adamı, akademisyen ve gazeteciler için yeni “sığınma” merkezi haline getirmiştir.

FETÖ’nün İngiltere’deki Geçmişi

FETÖ’nün bu ülkedeki yapılanmasının geçmişine bakıldığında öncelikle 1990’larda izlenen dışa açılım stratejisi çerçevesinde örgüt elebaşı Fetullah Gülen’in 1993’te kamuoyundan gizli şekilde Londra’yı ziyaret ettiği ve bu ülkede örgüt faaliyetlerini başlattığı bilinmektedir. İlk etapta Londra’nın kuzey kesiminde ikamet eden yoğun Müslüman Türk diasporasını hedef alan örgüt zaman içerisinde Anadolu Müslümanları Vakfı, Yardım Zamanı Derneği, Koza Kadınlar Derneği ve Mevlana Camii gibi kuruluşları devreye sokarak dini ve kültürel faaliyetlere ağırlık vermiştir. Örgütün dünya genelinde kendisini “eğitim işlerine adayan masum bir sivil toplum hareketi” olarak tanıtma yolunda güç kazanmasına imkan sağlayan eğitim kurumları da Gülen’in ziyaretinden hemen sonra açılmaya başlanmıştır. Bunun için örgütün bu ülkedeki kurucu kadroları 1994’te Eksen Eğitim Vakfı’nı kurarak zaman içerisinde ülke genelinde kırka yakın şube açmıştır.

1990’larda İngiltere’de eğitim ve kültür faaliyetleri üzerinden güçlü bir zemin elde eden FETÖ 2000’lerde ülke genelinde faaliyetlerini genişletme ve derinleştirme yolunda büyük bir fırsat yakalamıştır. Zira 11 Eylül saldırıları sonrasında örgüt diyalog maskesi altındaki lobi faaliyetlerini ön plana çıkararak kendisini sözde İslami aşırıcılığa karşı bir panzehir şeklinde sunma fırsatı elde etmiş ve İngiltere’de “ılımlı İslam” projesinin temsilciliğini yapmıştır. Bu bağlamda Londra’da 1999’da kurduğu Diyalog Toplumu Vakfı’nı etkin bir araç olarak kullanan FETÖ bu vakıf üzerinden “dinler arası diyalog” teması altında sadece 1999- 2009 arasında 465 etkinlik düzenlemiştir. 42 bine yakın kişinin katıldığı bu etkinliklere İşçi Partisi, Muhafazakar Parti ve Liberal Parti gibi ülke siyasetini kontrol eden partilerin üst düzey mensupları, devletin kritik kademelerinde yer alan bürokratlar, medyada ön plana çıkan gazeteciler ve alanında uzman akademisyenler davet edilerek örgütün ülkedeki görünürlüğü ve prestiji her geçen gün artmıştır.

2013 itibarıyla Türkiye’de FETÖ ile mücadele yolunda hükümetin güçlü bir irade ortaya koymasıyla birlikte İngiliz kamuoyunda örgüt hakkında bazı şüpheler uyanmış ancak örgüt ilk günden itibaren bu şüpheleri en aza indirmek için yoğun çaba sarf etmiştir. Bu minvalde örgüt ilk etapta kendisine ait kuruluşları merkezileştirmek için 2013’te “Voices in Britain” isimli bir platform kurmuş ve faaliyetlerini şeffaflaştırmak için 2015’te bu mecra üzerinden İngiliz makamlarına mektup göndererek kendisinin İngiliz yasalarına uygun hareket ettiğini ve Ankara’nın iddia ettiği gibi zararlı faaliyetlerde bulunmadığını ispatlamaya çalışmıştır.

Takip eden süre zarfında FETÖ üyelerinin 15 Temmuz’dan sonra Diyalog Toplumu ve Türkiye Enstitüsü aracılığıyla parlamentonun her iki kamarasında toplantılar düzenlemeye devam etmesi bu girişimlerin işe yaradığını göstermektedir. Ancak kamuoyu baskısının artması üzerine örgüt bu sefer rüşvet gibi yöntemleri kullanmaya başlamıştır. Örneğin Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı, Muhafazakar Partili Sir Edward Garnier’a 115 bin pound karşılığında “Türkiye’de Hukukun Üstünlüğü ve İnsan Haklarına Saygı Üzerine” başlıklı bir rapor yazdırmış ve bu rapor İngiliz Parlamentosuna sunulmuştur. Benzer şekilde 2017 Mart’ında Birleşik Krallık Parlamentosu Dış İlişkiler Komitesi tarafından hazırlanan raporda FETÖ terör örgütü olarak nitelendirilmemiş ve “darbenin arkasında Gülen Hareketinin olduğuna yönelik yeterince kanıt olmadığı” iddia edilmiştir.

İngiltere'de FETÖ Yapılanması-Hacı Mehmet BoyrazFETÖ çatı davasının firari sanığı ve eski Koza Holding yöneticisi Hamdi Akın İpek’in Türkiye’ye iadesiyle ilgili dava Londra mahkemesinde görülen son duruşmada reddedildi, 26 Eylül 2018

Hükümetin ve Medyanın FETÖ Siyaseti

İngiliz hükümetinin FETÖ politikasına bakıldığında darbe girişimini takip eden süre zarfında birçok Avrupa ülkesinde örgüte verilen aleni desteğe rağmen Londra söylem bazında bile olsa farklı bir politika benimsemiş ve FETÖ ile mücadelede Türkiye’nin yanında olduğunu göstermiştir. Bu bağlamda İngiltere’nin Türkiye eski Büyükelçisi Richard Moore “Darbenin arkasında Gülen yapılanmasının olduğunu biliyoruz”, mevcut Büyükelçi Dominick Chilcott da “Darbe girişiminin FETÖ tarafından yapıldığı konusunda şüphemiz yok” açıklamalarını yapmıştır. İngiltere eski Devlet Bakanı Alan Duncan, eski Dışişleri Bakanı Boris Johnson ve Başbakan Theresa May de Türkiye’ye destek ziyaretlerinde bulunmuştur. Bu durum Ankara’yı memnun ettiği kadar İngiltere’deki FETÖ üyelerini rahatsız etmiş ve hükümetin bu tutumu ulusal basın yayın kuruluşları ve sosyal medya aracılığıyla eleştirilmiştir. Bu olumlu siyasi tabloya rağmen Londra firari isimler Akın İpek, Eyüp Can Sağlık, Kerim Balcı, Erhan Başyurt, Tarık Toros, Talip Büyük, Ali Çelik ve Turan Görüryılmaz gibi üst düzey FETÖ mensuplarının Türkiye’ye iadesi konusunda şu ana kadar somut bir adım atmamıştır.

15 Temmuz’dan sonra İngiliz medyası da FETÖ yanlısı tutumunu değiştirmemiş ve örgütü aklamaya yönelik yayınlarına devam etmiştir. Nitekim darbe girişiminin ilk saatlerinden itibaren FETÖ’nün dolaşıma soktuğu manipülatif söylemleri sahiplenerek Türkiye karşıtı yayınlara imza atan BBC, Independent, Reuters ve Economist gibi ülkenin en etkili basın yayın organları darbe girişiminden ziyade Türkiye’nin yürüttüğü mücadeleyi eleştirmiştir. İngiliz medyasının genel tutumu devlet kanalı BBC yapımcısı James Bryant’ın kanlı darbe girişiminden yalnızca altı gün sonra “Ülkede hükümetin yaptıklarını eleştirecek birini bulmakta zorlanıyoruz” ifadesiyle netlik kazanmıştır. Benzer şekilde Londra merkezli uluslararası yayın kuruluşu Reuters 15 Temmuz’un hemen akabinde Pensilvanya’ya giderek Fetullah Gülen’e mikrofon uzatmaktan geri durmamıştır.

Örgütün genel yapılanmasında önemli bir figür olan Koza Holding’in patronu Akın İpek’in Türkiye’ye iadesine dair Kasım ayında açıklanan karar ise İngiltere’nin FETÖ ile mücadeleye verdiği “destek” için özel bir anlam ifade etmektedir. 9 farklı suç nedeniyle Ankara’nın iadesini istediği İpek ile ilgili talep 28 Kasım’da Londra mahkemesinde görülen son duruşmada reddedilmiştir. Ancak karara 14 gün içerisinde temyiz hakkı bulunduğu için İpek’in pasaportuna el konulması, Londra dışına çıkmaması ve telefonunun 7/24 açık kalması gibi denetimli serbestlik şartlarının bu süre boyunca devam edeceği kaydedilmiştir.

Türkiye’ye iade davasından ayrı olarak Akın İpek ile ilgili İngiltere’de bir yasal süreç daha bulunmaktadır. FETÖ’cü İpek Londra’ya kaçtıktan sonra burada Koza Ltd. hisselerinde 2 pound sermaye artırımında bulunmuş ve imtiyazlı hisse senedi çıkararak Koza Altın İşletmeleri A.Ş.’den şirketin kontrolünü ele geçirmişti. Fakat İngiliz makamları tarafından yapılan incelemede bu usulsüzlük ortaya çıkarılmış ve akabinde hukuki süreç başlatılmıştır. Açılan dava sonucunda İngiltere Yüksek Mahkemesi Temmuz ayında Akın İpek’in Koza Ltd.’nin varlıklarını kişisel hukuki masrafları için kullanmasına izin vermemiş ve 25 bin poundu geçen harcamalar için mahkemeye harcama başvurusu yapılması gerektiğine hükmetmiştir. Bu bağlamda FETÖ hiyerarşisinde tepe noktalarda yer alan Akın İpek gibi bir ismin bu usulsüzlükten ötürü ileride tutuklanması örgütle yurt dışında mücadele yolunda kritik bir eşik olacaktır. Zira örgüt üyelerinin bu tür yasa dışı eylemler içerisinde yer aldığı gündeme geleceği için Türkiye’nin FETÖ ile mücadele konusunda eli güçlenecektir.

Şu ana kadarki tabloya dair somut bir analiz yapıldığında İngiltere’de bir taraftan hükümetin Türkiye’nin hassasiyetlerini anladığı ve iyi ilişkilerin devamı için çaba gösterdiği diğer taraftan da ulusal medya organlarının kahir ekseriyetinin ve bazı siyasi kesimlerin bilinçli olarak Ankara’nın FETÖ’ye yönelik mücadelesini itibarsızlaştırmaya çalıştığı ve örgüt yanlısı duruş sergilediği anlaşılmaktadır. Bu noktada Brexit ile birlikte iki ülke arasında ticaret, savunma sanayii ve bölgesel iş birliği gibi birçok alanda yeni fırsatlar doğmasına rağmen Londra’nın iadeler konusunda somut adımlar atmaması ikili ilişkilerinin geleceği açısından somut bir risk teşkil etmektedir.

Örgütle Mücadele için Ne Yapılmalı?

FETÖ’nün İngiltere yapılanmasıyla daha etkin mücadele için önümüzdeki süreçte bazı adımların atılması gerekmektedir. Bunun için öncelikle etkin bir kamu diplomasisi yürütülerek koordineli şekilde İngiliz kamuoyu ve karar alıcılarının somut verilerle bilgilendirilmesi elzemdir. Özellikle FETÖ lehinde yayın yapan basın yayın kuruluşlarına karşı bu terör örgütünün faaliyet gösterdiği her ülke için önemli bir tehdit olduğu daha fazla anlatılmalıdır. Bununla ilintili olarak İngiltere’de FETÖ ile mücadeleye katkı sunabilecek düşünce kuruluşları ve araştırma merkezlerinin desteklenmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra Türkiye Mali Suçları Araştırma Bürosu (MASAK) ile Birleşik Krallık Mali İstihbarat Birimi (UKFIU) arasında kurulabilecek bir iş birliği mekanizması Akın İpek vakasında olduğu gibi FETÖ kurumları ve üyelerinin usulsüzlüklerinin ortaya çıkarılması adına önemli bir girişim olacaktır. Son olarak FETÖ’nün eğitim ağının çökertilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı ve Maarif Vakfı üzerinden bu ülkede yeni okulların açılması gerekmektedir.


Etiketler »  

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için "veri politikamızı" inceleyebilirsiniz. Daha fazlası