Türkiye’nin uzun yıllardır savunma sanayiine yaptığı yatırımların meyvelerini verdiği bir dönem yaşanmaktadır. Gerek ticari gerek askeri kabiliyetlerimiz üzerinde doğrudan yüksek etkiye sahip haberleşme uydularımızın arasına bir yenisi, TÜRKSAT 6A eklendi. Önceki haberleşme uydularımızdan farkı ise tamamen yerli ve milli bir uydu olmasıdır. On yılı aşkın süredir Türk mühendislerinin tasarımından, test ve entegrasyonuna emek verdiği uydumuz uzayda yerini aldı. Milli tasarım olmasının yanı sıra yine yüksek yerlilik ile üretilen TÜRKSAT 6A ile Türkiye yüksek teknoloji kabiliyetlerini önemli bir konuma taşıdığını gösterdi. Öyle ki dünyada kendi uydusunu tasarlayıp üretebilen ülke sayısı (11) oldukça azdır. Spesifik bir teknoloji kolu olması nedeniyle AR-GE, test ve üretim alt yapıları ciddi bir ekonomik gelişmişlik de istemektedir.
Türk mühendisleri tarafından yerli imkanlar ile üretilen TÜRKSAT 6A haberleşme uydumuz TÜRKSAT 5B uydumuz gibi SpaceX'e ait Falcon 9 roketiyle uzaya fırlatıldı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, TÜRKSAT 6A uydusundan ilk sinyali planlanan şekilde 67. dakikada alındığını açıkladı. Bu fırlatmada özel olan bir diğer husus ise uydumuzun yörüngeye yerleşme operasyonu ilk kez Türk mühendisleri tarafından yürütüldü.
TÜRKSAT 6A Uydusu
Haberleşme uydularımızın üretiminde geçmişte Fransa merkezli Airbus Defence and Space ve Japonya merkezli MELCO’dan hizmet alınmaktaydı. Türkiye’nin gelecek kuşaklarına dokunan bu kabiliyetin kazanımı için birçok kurum birlikte çalıştı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yanı sıra Türkiye'nin ilk yerli uydusunun üretim ve test aşamalarında TÜBİTAK UZAY, TÜRKSAT, TUSAŞ, ASELSAN ve CTech projenin ortakları olarak birlikte hareket ettiler. TÜRKSAT 6A uydumuzun; uçuş bilgisayarları, güç dağıtım ve düzenleme birimleri, yıldız izler, tepki tekeri, elektrikli itki sistemi gibi 23 farklı çeşitte toplam 84 ekipmanı yerli olarak üretildi. Toplamda ise yüzde 81’den yerlilik ile uydu Türkiye’de üretildi. Dünyadan 35 bin 786 kilometre uzaklıkta konumlanacak TÜRKSAT 6A, 20 adet Ku Band aktarıcısıyla hizmet verecek. Hizmet ömrü yaklaşık 15 yıl olan uydumuz 16 yıldan uzun yakıt ömrüne sahip. Türkiye’nin haberleşme uydu filosunda halihazırda TÜRKSAT 3A, 4A/4B, 5A/5B uyduları görev yaparken TÜRKSAT 6A ile birlikte sayı 6’ya yükseldi. Yer gözlem uydularımız Göktürk-1, Göktürk-2 ve İMECE ile birlikte ise uzaydaki aktif uydu sayımız 9’a yükseldi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın da ifade ettiği gibi TÜRKSAT 6A bugüne kadar ülkemizin ürettiği en yüksek değere sahip teknoloji projesidir. TÜRKSAT 6A uydumuzu diğer haberleşme uydularından ayıran teknolojik kabiliyet ise yine Türk mühendislerinin ürettiği “HALE-1500” hall etkili itki motoru kullanımıdır. Daha önce yer gözlem uydumuz İMECE’de de kullanılan HALE elektrikli itki sistemi sayesinde uydularımız uzayda manevra yapabilmektedir. Bu motorlar Türkiye’de uydularımızın yörünge yükseltme ve koruma gibi ihtiyaçları için özel proje kapsamında geliştirildi.
İHA’larımıza Kesintisiz ve Güvenli Haberleşme
Milli güvenliğin önemli yapı taşlarından biri güvenli haberleşmenin sağlanmasıdır. Güvenlik güçlerimizin kesintisiz ve güvenli haberleşme kabiliyeti milli uydularımız ile gelişmektedir. Askeri sistemlerde tüm komuta kademesinin kesintisiz iletişim ve yüksek veri transferi gerektiren faaliyetlerinde iyileştirme sağlanabilmektedir. Türkiye’nin son yıllarda önemli yatırımlar yaptığı insansız sistemlerin kabiliyetinin de TÜRKSAT 6A ile iyileştirildiğini söylemek mümkündür. Uydudan tahsis edilen kanal frekanslarının kullanılabilmesi limiti olmaktaydı. Artan platform sayısından kaynaklı kanal sayısı azlığı ve bant genişliği kısıtı oluşabilmekteydi. TÜRKSAT 5B ve TÜRKSAT 6A ile önemli bir kapasite genişliğine ulaşıldı. Çünkü İHA sistemleri de görev icra ederken uydudan kanal frekansı tedarik edilmektedir. Yeni haberleşme uyduları ile daha fazla sistemi aynı anda güvenli bir şekilde görevlendirme imkanınız oluşmaktadır. Tüm bunların yanı sıra TÜRKSAT 6A uydusunun geniş kapsama alanı operasyon menzili üzerinde ciddi bir sıçrama oluşturmaktadır. Uydu haberleşme kabiliyetine sahip İHA sistemleri yine teorik olarak uydunun kapsama alanında görev icra edebilmektedir. Bu bağlamda Bayraktar AKINCI TİHA Ankara’dan kalkış yaptıktan sonra Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Asya kıtasının büyük bölümünde uydumuz üzerinden güvenli bir şekilde kontrol edilebilirken geniş frekans bandından yararlanarak, yüksek hızlı veri, ses ve görüntü aktarımı yapabilmektedir. Türkiye’nin İHA ihracatında da önemli bir teşvik unsuru olarak milli haberleşme sistemlerimiz varlık gösterecek.
Uydu Hizmetleri İhracatında Hedef Yükseldi
Televizyon, radyo, elektronik haberleşme vd. hizmetlerde de ülkemizin etki ve ilgi alanı gelişmektedir. TÜRKSAT 6A ile haberleşme uydularımızın kapsama alanı Hindistan, Tayland, Malezya ve Endonezya'yı kapsayacak şekilde genişleyecek. Türkiye’nin yanı sıra Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Asya kıtasının büyük bölümünü kapsama alanına alarak 5 milyar nüfusa haberleşme servislerine erişim imkanı sunulacak kapasiteye sahip olunacak. Böylelikle dünya nüfusunun yarısından fazlası hizmet kapsamına girmektedir. Sunulacak uydu hizmetlerinin katma değeri ise oldukça yüksektir. 6A’yla birlikte TÜRKSAT’ın uydu hizmeti ihracatının da önemli ölçüde artması beklenmektedir. Televizyon yayıncılığında uydu hizmetleri önemli bir pazara sahiptir. Mevcut uydularımızın kapsama alanında faaliyet göstermek isteyen yerli ve yabancı yayıncılar belli bir bedel karşılığında frekans tedarik etmektedir. Örneğin BBC Earth yayın yapmak için Türkiye (4A uydumuzdan) ve Batı (5B uydumuzdan) kapsama alanları için bu hizmeti almaktadır. Türk haberleşme uydularının özellikle Batı kapsama alanı, Türkiye’de yayın yapmasa dahi yurt dışındaki kuruluşlar tarafından hizmet olarak alınmaktadır. Kısa süreli canlı yayınlar (Futbol müsabakası gibi) için yine uydu yayın hizmetleri verilmektedir. Ayrıca kamu kurumları ile özel sektörün ihtiyaçları doğrultusunda veri transfer hizmetleri yine haberleşme uyduları ile sağlanmaktadır. Belli bir dönem için kiralama ile yapılan bu hizmet alımı yurt dışına yapıldığında ciddi bir döviz girdisi elde edilmektedir.
Sonuç Yerine
Henüz iki yıl kadar önce TÜRKSAT 5B haberleşme uydumuzu uzaydaki yörüngesine göndermişken TÜRKSAT 6A’yı uzayla buluşturduk. Haberleşme uyduları bağımsızlığın kilit unsurlarından biri kabul edilirken bunun dayandığı birkaç husus vardır. Askeri uygulamalarda muhabere yani haberleşme en önemli ve hayati kaynak olarak gösterilmektedir. Diğer yandan kaplama sahasının genişlemesi ticari uydu hizmeti gelirlerini arttırmada önemli olmaktadır. Kritik bir teknolojide dışa bağımlı olmadan yurt içinde öz kaynaklar ile bu sistemlerin üretilmesi milli güvenliğimiz açısından da büyük önem arz etmektedir. Teknoloji ve tecrübe kazanımı sayesinde ülkemiz gelecekte yine kendi uydu ve bileşenlerinin tasarım ve üretimini yaparken aynı zamanda dost ve müttefik ülkelere de hizmet olarak kabiliyetlerini götürebilecek. Böylelikle ülkemiz dünyada milyar dolarlık pazarı olan uydu ve alt sistemlerin ihracatında önemli bir aktör olma iddiasını devam ettirecek. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın açıkladığı Türkiye’nin milli uydu markasını oluşturma vizyonu bunları desteklemektedir. Türkiye’nin kamuda halihazırda uydu geliştirme alanında sahip olduğu tüm kapasite tek çatı altında toplanarak hem projelerin etkinliği hem de küresel rekabet gücü arttırılacak. Ülkemizin sahip olduğu uydu üretimi kabiliyetleri ile teknolojik yetkinlikleri daha hızlı bir şekilde ekonomik değere dönüşecek.
